11 Has az bilinýän peýdaly Linux buýruklary


Linux buýruk setiri Linux Enthusiastic-iň köpüsini özüne çekýär. Adaty Linux ulanyjysy, gündelik işini ýerine ýetirmek üçin, adatça, 50-60 buýrukdan ybarat söz düzümine eýe. Linux buýruklary we olaryň wyklýuçatelleri Linux ulanyjy, Shell-script programmisti we Administrator üçin iň gymmatly hazyna bolup galýar. Käbir Linux buýruklary bar, olar has az bilinýär, ýöne täze ýa-da ösen ulanyjydygyňyza garamazdan gaty peýdaly we amatly.

Bu makala, iş stoluňyzy/serweriňizi has netijeli işlemäge kömek etjek, has az bilinýän Linux buýruklaryna ünsi çekmegi maksat edinýär.

1. sudo !! buýruk

Sudo buýrugyny görkezmän buýrugy işletmek, ret edilen ýalňyşlyga rugsat berer. Şeýlelik bilen, buýrugy täzeden ýazmagyň zerurlygy ýok, iň soňky buýrugy “!!” goýuň.

$ apt-get update

E: Could not open lock file /var/lib/apt/lists/lock - open (13: Permission denied) 
E: Unable to lock directory /var/lib/apt/lists/ 
E: Could not open lock file /var/lib/dpkg/lock - open (13: Permission denied) 
E: Unable to lock the administration directory (/var/lib/dpkg/), are you root?
$ sudo !!

sudo apt-get update 
[sudo] password for server: 
…
..
Fetched 474 kB in 16s (28.0 kB/s) 
Reading package lists... Done 
[email :~$

2. piton buýrugy

Aşakdaky buýruk, katalog gurluşy agajy üçin HTTP-den ýönekeý web sahypasyny döredýär we arakesme signaly iberilýänçä brauzerdäki 8000 porta girip bolýar.

# python -m SimpleHTTPServer

3. mtr buýrugy

Köpümiz ping we traceroute bilen tanyş. Iki buýrugyň işleýşini mtr buýrugy bilen birleşdirmek nähili bolar? Mtr enjamyňyza gurulmadyk bolsa, gerekli bukjany apt ýa-da ýumuň.

$ sudo apt-get install mtr (On Debian based Systems)
# yum install mtr (On Red Hat based Systems)

Indi mtr işleýän we google.com-yň arasyndaky set baglanyşygyny derňemek üçin mtr buýrugyny işlediň.

# mtr google.com

4. Ctrl + x + e buýruk

Bu buýruk administrator we işläp düzüjiler üçin gaty peýdaly. Gündelik işi awtomatlaşdyrmak üçin administrator vi, vim, nano we ş.m. ýazyp redaktory açmaly. Derrew redaktory işden aýyrmak barada (terminaldan).

Terminaldan “Ctrl-x-e” basyň we redaktorda işe başlaň.

5. nl Buýruk

“Nl buýrugy” faýlyň setirlerini sanlaýar. Faýlyň setirlerine “one.txt” diýiň (Fedora, Debian, Arch, Slack and Suse). Ilki bilen pişik buýrugyny ulanyp “one.txt” faýlyň mazmunyny sanaň.

# cat one.txt 

fedora 
debian 
arch 
slack 
suse

Indi sanly görnüşde sanamak üçin “nl buýrugy” işlediň.

# nl one.txt 

1 fedora 
2 debian 
3 arch 
4 slack 
5 suse

6. şuf buýrugy

“Şuf” buýrugy faýl/bukjadan setirleri/faýllary/bukjany tötänleýin saýlaýar. Ilki bilen ls buýrugyny ulanyp bukjanyň mazmunyny sanaň.

# ls 

Desktop  Documents  Downloads  Music  Pictures  Public  Templates  Videos
#  ls | shuf (shuffle Input)

Music 
Documents 
Templates 
Pictures 
Public 
Desktop 
Downloads 
Videos
#  ls | shuf -n1 (pick on random selection)

Public
# ls | shuf -n1 

Videos
# ls | shuf -n1 

Templates
# ls | shuf -n1 

Downloads

Bellik: Iki sany tötänleýin saýlamany ýa-da n3, n4 ulanyp başga bir sany tötänleýin saýlamany saýlamak üçin elmydama “n1” -ni “n2” bilen çalşyp bilersiňiz.…

7. ss buýrugy

“Ss” rozetka statistikasyny aňladýar. Buýruk rozetkany derňeýär we netstat buýrugyna meňzeş maglumatlary görkezýär. Beýleki gurallara garanyňda has köp TCP we döwlet maglumatlaryny görkezip biler.

# ss 

State      Recv-Q Send-Q      Local Address:Port          Peer Address:Port   
ESTAB      0      0           192.168.1.198:41250        *.*.*.*:http    
CLOSE-WAIT 1      0               127.0.0.1:8000             127.0.0.1:41393   
ESTAB      0      0           192.168.1.198:36239        *.*.*.*:http    
ESTAB      310    0               127.0.0.1:8000             127.0.0.1:41384   
ESTAB      0      0           192.168.1.198:41002       *.*.*.*:http    
ESTAB      0      0               127.0.0.1:41384            127.0.0.1:8000

8. iň soňky buýruk

“Iň soňky” buýruk, soňky giren ulanyjylaryň taryhyny görkezýär. Bu buýruk “/ var/log/wtmp” faýlyndan gözleýär we tty-lary bilen birlikde sessiýa we çykan ulanyjylaryň sanawyny görkezýär.

#  last 
server   pts/0        :0               Tue Oct 22 12:03   still logged in   
server   tty8         :0               Tue Oct 22 12:02   still logged in   
…
...
(unknown tty8         :0               Tue Oct 22 12:02 - 12:02  (00:00)    
server   pts/0        :0               Tue Oct 22 10:33 - 12:02  (01:29)    
server   tty7         :0               Tue Oct 22 10:05 - 12:02  (01:56)    
(unknown tty7         :0               Tue Oct 22 10:04 - 10:05  (00:00)    
reboot   system boot  3.2.0-4-686-pae  Tue Oct 22 10:04 - 12:44  (02:39)    

wtmp begins Fri Oct  4 14:43:17 2007

9. ifconfig.me

Onda daşarky IP adresiňizi nädip almaly? Google ulanýarsyňyzmy? Buýruk, daşarky IP adresiňizi terminalyňyza çykarýar.

# curl ifconfig.me

Bellik: Sizde egri paket gurulmadyk bolmagy mümkin, bukjany gurmak üçin apt/yum bolmaly.

10. agaç buýrugy

Häzirki katalog gurluşyny format ýaly agaçda alyň.

# tree
. 
|-- Desktop 
|-- Documents 
|   `-- 37.odt 
|-- Downloads 
|   |-- attachments.zip 

|   |-- ttf-indic-fonts_0.5.11_all.deb 
|   |-- ttf-indic-fonts_1.1_all.deb 
|   `-- wheezy-nv-install.sh 
|-- Music 
|-- Pictures 
|   |-- Screenshot from 2013-10-22 12:03:49.png 
|   `-- Screenshot from 2013-10-22 12:12:38.png 
|-- Public 
|-- Templates 
`-- Videos 

10 directories, 23 files

11. pstree

Bu buýruklar, häzirki çaga amallary bilen bilelikde, agaç buýruk çykyşyna meňzeş formatda agaçda işleýän ähli amallary görkezýär.

# pstree 
init─┬─NetworkManager───{NetworkManager} 
     ├─accounts-daemon───{accounts-daemon} 
     ├─acpi_fakekeyd 
     ├─acpid 
     ├─apache2───10*[apache2] 
     ├─at-spi-bus-laun───2*[{at-spi-bus-laun}] 
     ├─atd 
     ├─avahi-daemon───avahi-daemon 
     ├─bluetoothd 
     ├─colord───{colord} 
     ├─colord-sane───2*[{colord-sane}] 
     ├─console-kit-dae───64*[{console-kit-dae}] 
     ├─cron 
     ├─cupsd 
     ├─2*[dbus-daemon] 
     ├─dbus-launch 
     ├─dconf-service───2*[{dconf-service}] 
     ├─dovecot─┬─anvil 
     │         ├─config 
     │         └─log 
     ├─exim4 
     ├─gconfd-2 
     ├─gdm3─┬─gdm-simple-slav─┬─Xorg 
     │      │                 ├─gdm-session-wor─┬─x-session-manag─┬─evolution-a+ 
     │      │                 │                 │                 ├─gdu-notific+ 
     │      │                 │                 │                 ├─gnome-scree+ 
     │      │                 │                 │                 ├─gnome-setti+ 
     │      │                 │                 │                 ├─gnome-shell+++ 
     │      │                 │                 │                 ├─nm-applet──+++ 
     │      │                 │                 │                 ├─ssh-agent 
     │      │                 │                 │                 ├─tracker-min+ 
     │      │                 │                 │                 ├─tracker-sto+ 
     │      │                 │                 │                 └─3*[{x-sessi+ 
     │      │                 │                 └─2*[{gdm-session-wor}] 
     │      │                 └─{gdm-simple-slav} 
     │      └─{gdm3} 
     ├─6*[getty] 
     ├─gnome-keyring-d───9*[{gnome-keyring-d}] 
     ├─gnome-shell-cal───2*[{gnome-shell-cal}] 
     ├─goa-daemon───{goa-daemon} 
     ├─gsd-printer───{gsd-printer} 
     ├─gvfs-afc-volume───{gvfs-afc-volume}

Bularyň hemmesi häzirlikçe. Indiki makalamda gyzykly boljak käbir az tanalýan Linux buýruklaryny açaryn. Soňra “Tecmint” -e birikdiriň. Bizi halaň we paýlaşyň we ýaýramaga kömek ediň.

Şeýle hem okaň:

  1. 10 has az bilinýän Linux buýruklary - 2-nji bölüm
  2. Linux üçin has az bilinýän buýruklar - 3-nji bölüm
  3. 10 has az bilinýän täsirli Linux buýruklary - IV bölüm
  4. 10 has az bilinýän peýdaly Linux buýruklary - V bölüm