Linux hünärmenleri üçin 20 ösen buýruk


Bu makalanyň birinji iki bölüminde bize beren ähli halaýanlaryňyz, gowy sözleriňiz we goldawyňyz üçin sag boluň. Birinji makalada ýaňy Linux-a geçen we başlamak üçin zerur bilimlere mätäç bolan ulanyjylar üçin buýruklary ara alyp maslahatlaşdyk.

  1. Linux Newbies üçin 20 peýdaly buýruk

Ikinji makalada orta derejeli ulanyjynyň öz ulgamyny dolandyrmagy talap edýän buýruklary ara alyp maslahatlaşdyk.

  1. Orta derejeli Linux ulanyjylary üçin 20 ösen buýruk

Indiki näme? Bu makalada Linux Serwerini dolandyrmak üçin zerur bolan buýruklary düşündirerin.

41. Buýruk: ifconfig

ifconfig ýadro rezident ulgam interfeýslerini düzmek üçin ulanylýar. Zerur bolanda interfeýsleri gurmak üçin ýük wagty ulanylýar. Ondan soň, adatça diňe düzediş girizilende ýa-da ulgam sazlamak zerur bolanda zerur bolýar.

[[email  ~]$ ifconfig 

eth0      Link encap:Ethernet  HWaddr 40:2C:F4:EA:CF:0E  
          inet addr:192.168.1.3  Bcast:192.168.1.255  Mask:255.255.255.0 
          inet6 addr: fe80::422c:f4ff:feea:cf0e/64 Scope:Link 
          UP BROADCAST RUNNING MULTICAST  MTU:1500  Metric:1 
          RX packets:163843 errors:0 dropped:0 overruns:0 frame:0 
          TX packets:124990 errors:0 dropped:0 overruns:0 carrier:0 
          collisions:0 txqueuelen:1000 
          RX bytes:154389832 (147.2 MiB)  TX bytes:65085817 (62.0 MiB) 
          Interrupt:20 Memory:f7100000-f7120000 

lo        Link encap:Local Loopback  
          inet addr:127.0.0.1  Mask:255.0.0.0 
          inet6 addr: ::1/128 Scope:Host 
          UP LOOPBACK RUNNING  MTU:16436  Metric:1 
          RX packets:78 errors:0 dropped:0 overruns:0 frame:0 
          TX packets:78 errors:0 dropped:0 overruns:0 carrier:0 
          collisions:0 txqueuelen:0 
          RX bytes:4186 (4.0 KiB)  TX bytes:4186 (4.0 KiB)

“-A” argumentini ulanyp, ýapyk interfeýsleri goşmak bilen ähli interfeýsleriň jikme-jikliklerini görkeziň.

[[email  ~]$ ifconfig -a

eth0      Link encap:Ethernet  HWaddr 40:2C:F4:EA:CF:0E  
          inet addr:192.168.1.3  Bcast:192.168.1.255  Mask:255.255.255.0 
          inet6 addr: fe80::422c:f4ff:feea:cf0e/64 Scope:Link 
          UP BROADCAST RUNNING MULTICAST  MTU:1500  Metric:1 
          RX packets:163843 errors:0 dropped:0 overruns:0 frame:0 
          TX packets:124990 errors:0 dropped:0 overruns:0 carrier:0 
          collisions:0 txqueuelen:1000 
          RX bytes:154389832 (147.2 MiB)  TX bytes:65085817 (62.0 MiB) 
          Interrupt:20 Memory:f7100000-f7120000 

lo        Link encap:Local Loopback  
          inet addr:127.0.0.1  Mask:255.0.0.0 
          inet6 addr: ::1/128 Scope:Host 
          UP LOOPBACK RUNNING  MTU:16436  Metric:1 
          RX packets:78 errors:0 dropped:0 overruns:0 frame:0 
          TX packets:78 errors:0 dropped:0 overruns:0 carrier:0 
          collisions:0 txqueuelen:0 
          RX bytes:4186 (4.0 KiB)  TX bytes:4186 (4.0 KiB) 

virbr0    Link encap:Ethernet  HWaddr 0e:30:a3:3a:bf:03  
          inet addr:192.168.122.1  Bcast:192.168.122.255  Mask:255.255.255.0
          UP BROADCAST MULTICAST  MTU:1500  Metric:1
          RX packets:0 errors:0 dropped:0 overruns:0 frame:0
          TX packets:0 errors:0 dropped:0 overruns:0 carrier:0
          collisions:0 txqueuelen:0 
          RX bytes:0 (0.0 B)  TX bytes:0 (0.0 B)
[[email  ~]$ ifconfig eth0 down
[[email  ~]$ ifconfig eth0 up

“192.168.1.12” interfeýs et0 üçin IP adresi hökmünde belläň.

[[email  ~]$ ifconfig eth0 192.168.1.12
[[email  ~]$ ifconfig eth0 netmask 255.255.255.
[[email  ~]$ ifconfig eth0 broadcast 192.168.1.255
[[email  ~]$ ifconfig eth0 192.168.1.12 netmask 255.255.255.0 broadcast 192.168.1.255

Bellik: Simsiz tor ulanýan bolsaňyz, iwconfig buýrugyny ulanmaly. Has “ifconfig” buýruk mysallary we ulanylyşy üçin 15 Peýdaly\ifconfig buýruklaryny okaň.

42. Buýruk: netstat

netstat buýrugy, tor birikmeleri, marşrut tablisalary, interfeýs statistikasy, maskarad birikmeleri, köp sanly agzalyk we ş.m. ýaly dürli ulgam bilen baglanyşykly maglumatlary görkezýär.,

[[email  ~]$ netstat -a

Active UNIX domain sockets (servers and established)
Proto RefCnt Flags       Type       State         I-Node   Path
unix  2      [ ACC ]     STREAM     LISTENING     741379   /run/user/user1/keyring-I5cn1c/gpg
unix  2      [ ACC ]     STREAM     LISTENING     8965     /var/run/acpid.socket
unix  2      [ ACC ]     STREAM     LISTENING     18584    /tmp/.X11-unix/X0
unix  2      [ ACC ]     STREAM     LISTENING     741385   /run/user/user1/keyring-I5cn1c/ssh
unix  2      [ ACC ]     STREAM     LISTENING     741387   /run/user/user1/keyring-I5cn1c/pkcs11
unix  2      [ ACC ]     STREAM     LISTENING     20242    @/tmp/dbus-ghtTjuPN46
unix  2      [ ACC ]     STREAM     LISTENING     13332    /var/run/samba/winbindd_privileged/pipe
unix  2      [ ACC ]     STREAM     LISTENING     13331    /tmp/.winbindd/pipe
unix  2      [ ACC ]     STREAM     LISTENING     11030    /var/run/mysqld/mysqld.sock
unix  2      [ ACC ]     STREAM     LISTENING     19308    /tmp/ssh-qnZadSgJAbqd/agent.3221
unix  2      [ ACC ]     STREAM     LISTENING     436781   /tmp/HotShots
unix  2      [ ACC ]     STREAM     LISTENING     46110    /run/user/ravisaive/pulse/native
unix  2      [ ACC ]     STREAM     LISTENING     19310    /tmp/gpg-zfE9YT/S.gpg-agent
....
[[email  ~]$ netstat -at

Active Internet connections (servers and established)
Proto Recv-Q Send-Q Local Address           Foreign Address         State      
tcp        0      0 localhost:mysql         *:*                     LISTEN     
tcp        0      0 *:5901                  *:*                     LISTEN     
tcp        0      0 *:5902                  *:*                     LISTEN     
tcp        0      0 *:x11-1                 *:*                     LISTEN     
tcp        0      0 *:x11-2                 *:*                     LISTEN     
tcp        0      0 *:5938                  *:*                     LISTEN     
tcp        0      0 localhost:5940          *:*                     LISTEN     
tcp        0      0 ravisaive-OptiPl:domain *:*                     LISTEN     
tcp        0      0 ravisaive-OptiPl:domain *:*                     LISTEN     
tcp        0      0 localhost:ipp           *:*                     LISTEN     
tcp        0      0 ravisaive-OptiPle:48270 ec2-23-21-236-70.c:http ESTABLISHED
tcp        0      0 ravisaive-OptiPle:48272 ec2-23-21-236-70.c:http TIME_WAIT  
tcp        0      0 ravisaive-OptiPle:48421 bom03s01-in-f22.1:https ESTABLISHED
tcp        0      0 ravisaive-OptiPle:48269 ec2-23-21-236-70.c:http ESTABLISHED
tcp        0      0 ravisaive-OptiPle:39084 channel-ecmp-06-f:https ESTABLISHED
...
[[email  ~]$ netstat -s

Ip:
    4994239 total packets received
    0 forwarded
    0 incoming packets discarded
    4165741 incoming packets delivered
    3248924 requests sent out
    8 outgoing packets dropped
Icmp:
    29460 ICMP messages received
    566 input ICMP message failed.
    ICMP input histogram:
        destination unreachable: 98
        redirects: 29362
    2918 ICMP messages sent
    0 ICMP messages failed
    ICMP output histogram:
        destination unreachable: 2918
IcmpMsg:
        InType3: 98
        InType5: 29362
        OutType3: 2918
Tcp:
    94533 active connections openings
    23 passive connection openings
    5870 failed connection attempts
    7194 connection resets received
....

Bolýar! Näme üçindir, netstatyň çykyşy hökmünde host, port we ulanyjy adyny çözmek islemeýän bolsaňyz.

[[email  ~]$ netstat -an

Gowy, arakesme görkezmesi geçýänçä (ctrl+c) netstatyň çykyşyny yzygiderli almaly bolmagyňyz mümkin.

[[email  ~]$ netstat -c

Has köp “netstat” buýruk mysallary we ulanylyşy üçin 20 Netstat buýruk mysallaryna serediň.

43. Buýruk: nslookup

Internet serwerleri barada maglumat almak üçin ulanylýan torlaýyn peýdaly programma. Adyndan görnüşi ýaly, kömekçi DNS-i sorap, domenler üçin at serweri maglumatyny tapýar.

[[email  ~]$ nslookup linux-console.net 

Server:		192.168.1.1 
Address:	192.168.1.1#53 

Non-authoritative answer: 
Name:	linux-console.net 
Address: 50.16.67.239
[[email  ~]$ nslookup -query=mx linux-console.net 

Server:		192.168.1.1 
Address:	192.168.1.1#53 

Non-authoritative answer: 
linux-console.net	mail exchanger = 0 smtp.secureserver.net. 
linux-console.net	mail exchanger = 10 mailstore1.secureserver.net. 

Authoritative answers can be found from:
[[email  ~]$ nslookup -type=ns linux-console.net 

Server:		192.168.1.1 
Address:	192.168.1.1#53 

Non-authoritative answer: 
linux-console.net	nameserver = ns3404.com. 
linux-console.net	nameserver = ns3403.com. 

Authoritative answers can be found from:
[[email  ~]$ nslookup -type=any linux-console.net 

Server:		192.168.1.1 
Address:	192.168.1.1#53 

Non-authoritative answer: 
linux-console.net	mail exchanger = 10 mailstore1.secureserver.net. 
linux-console.net	mail exchanger = 0 smtp.secureserver.net. 
linux-console.net	nameserver = ns06.domaincontrol.com. 
linux-console.net	nameserver = ns3404.com. 
linux-console.net	nameserver = ns3403.com. 
linux-console.net	nameserver = ns05.domaincontrol.com. 

Authoritative answers can be found from:
[[email  ~]$ nslookup -type=soa linux-console.net 

Server:		192.168.1.1 
Address:	192.168.1.1#53 

Non-authoritative answer: 
linux-console.net 
	origin = ns3403.hostgator.com 
	mail addr = dnsadmin.gator1702.hostgator.com 
	serial = 2012081102 
	refresh = 86400 
	retry = 7200 
	expire = 3600000 
	minimum = 86400 

Authoritative answers can be found from:

Birikdirmek isleýän port belgiňizi üýtgediň

[[email  ~]$ nslookup -port 56 linux-console.net

Server:		linux-console.net
Address:	50.16.76.239#53

Name:	56
Address: 14.13.253.12

44. Buýruk: gazyň

gazmak, host salgylary, poçta alyş-çalyşlary, at serwerleri we şuňa meňzeş maglumatlar hakda maglumat almak üçin DNS at serwerlerini gözlemek üçin guraldyr. Bu gural islendik Linux (Unix) ýa-da Macintosh OS X operasiýa ulgamyndan ulanylyp bilner. Gazmagyň iň adaty ulanylyşy, diňe bir öý eýesini soramakdyr.

[[email  ~]$ dig linux-console.net

; <<>> DiG 9.8.2rc1-RedHat-9.8.2-0.17.rc1.el6 <<>> linux-console.net 
;; global options: +cmd 
;; Got answer: 
;; ->>HEADER<
[[email  ~]$ dig linux-console.net +nocomments 

; <<>> DiG 9.8.2rc1-RedHat-9.8.2-0.17.rc1.el6 <<>> linux-console.net +nocomments 
;; global options: +cmd 
;linux-console.net.			IN	A 
linux-console.net.		14400	IN	A	40.216.66.239 
;; Query time: 418 msec 
;; SERVER: 192.168.1.1#53(192.168.1.1) 
;; WHEN: Sat Jun 29 13:53:22 2013 
;; MSG SIZE  rcvd: 45
[[email  ~]$ dig linux-console.net +noauthority 

; <<>> DiG 9.8.2rc1-RedHat-9.8.2-0.17.rc1.el6 <<>> linux-console.net +noauthority 
;; global options: +cmd 
;; Got answer: 
;; ->>HEADER<
[[email  ~]$ dig  linux-console.net +noadditional 

; <<>> DiG 9.9.2-P1 <<>> linux-console.net +noadditional
;; global options: +cmd
;; Got answer:
;; ->>HEADER<
[[email  ~]$ dig linux-console.net +nostats 

; <<>> DiG 9.8.2rc1-RedHat-9.8.2-0.17.rc1.el6 <<>> linux-console.net +nostats 
;; global options: +cmd 
;; Got answer: 
;; ->>HEADER<
[[email  ~]$ dig linux-console.net +noanswer 

; <<>> DiG 9.8.2rc1-RedHat-9.8.2-0.17.rc1.el6 <<>> linux-console.net +noanswer 
;; global options: +cmd 
;; Got answer: 
;; ->>HEADER<
[[email  ~]$ dig linux-console.net +noall 

; <<>> DiG 9.8.2rc1-RedHat-9.8.2-0.17.rc1.el6 <<>> linux-console.net +noall 
;; global options: +cmd

45. Buýruk: iş wagty

Linux Linux Machine-a ýaňy birigip, üýtgeşik ýa-da zyýanly bir zat tapdyňyz, näme edersiňiz? Çaklamak…. NOOK, serwer gözegçilik edilmedik wagty hakykatda nämeleriň bolandygyny barlamak üçin iş wagtyny işledip bilmersiňiz.

[[email  ~]$ uptime

14:37:10 up  4:21,  2 users,  load average: 0.00, 0.00, 0.04

46. Buýruk: diwar

Dolandyryjy üçin iň möhüm buýruklaryň biri bolan diwar, hawa diýip kesgitlenen mesg rugsady bilen girenleriň hemmesine habar iberýär. Habar diwara argument hökmünde berilip bilner ýa-da diwaryň adaty girişine iberilip bilner.

[[email  ~]$ wall "we will be going down for maintenance for one hour sharply at 03:30 pm"

Broadcast message from [email  (pts/0) (Sat Jun 29 14:44:02 2013): 

we will be going down for maintenance for one hour sharply at 03:30 pm

47. buýruk: mesg

Adamlar ekrana size tekst ibermek üçin\ýazmak buýrugyny ulanyp biljekdigine gözegçilik etmäge mümkinçilik berýär.

mesg [n|y]
n - prevents the message from others popping up on the screen.
y – Allows messages to appear on your screen.

48. Buýruk: ýaz

“Mesg” “y” bolsa, gönüden-göni başga bir Linux enjamynyň ekranyna tekst ibermäge rugsat beriň.

[[email  ~]$ write ravisaive

49. Buýruk: gürleşmek

Buýruk, gepleşik buýrugy ýazmak üçin goşmaça enjam, hasaba giren ulanyjylar bilen gürleşmäge mümkinçilik berýär.

[[email  ~]$ talk ravisaive

Bellik: Gepleşik buýrugy gurulmadyk bolsa, zerur paketleri elmydama ýerleşdirip ýa-da ýumup bilersiňiz.

[[email  ~]$ yum install talk
OR
[[email  ~]$ apt-get install talk

50. Buýruk: w

w haýsy buýruk gülkünç görünýär? Emma aslynda beýle däl. Diňe bir harp uzyn bolsa-da buýruk däl! “W” buýrugy iş wagtynyň kombinasiýasy bolup, biri-birine derrew buýruk berýär.

[[email  ~]$ w

15:05:42 up  4:49,  3 users,  load average: 0.02, 0.01, 0.00 
USER     TTY      FROM              [email    IDLE   JCPU   PCPU WHAT 
server   tty7     :0               14:06    4:43m  1:42   0.08s pam: gdm-passwo 
server   pts/0    :0.0             14:18    0.00s  0.23s  1.65s gnome-terminal 
server   pts/1    :0.0             14:47    4:43   0.01s  0.01s bash

51. Buýruk: adyny üýtgetmek

Adyndan görnüşi ýaly, bu buýruk faýllaryň adyny üýtgedýär. adyny üýtgetmek, faýlyň adyndan ilkinji hadysany çalyşmak bilen görkezilen faýllaryň adyny üýtgeder.

Give the file names a1, a2, a3, a4.....1213

Diňe buýrugy ýazyň.

 rename a1 a0 a?
 rename a1 a0 a??

52. Buýruk: ýokarky

CPU-nyň amallaryny görkezýär. Bu buýruk, awtomatiki usulda täzelenýär we arakesme görkezmesi berilmese CPU amallaryny görkezmegi dowam etdirýär.

[[email  ~]$ top

top - 14:06:45 up 10 days, 20:57,  2 users,  load average: 0.10, 0.16, 0.21
Tasks: 240 total,   1 running, 235 sleeping,   0 stopped,   4 zombie
%Cpu(s):  2.0 us,  0.5 sy,  0.0 ni, 97.5 id,  0.0 wa,  0.0 hi,  0.0 si,  0.0 st
KiB Mem:   2028240 total,  1777848 used,   250392 free,    81804 buffers
KiB Swap:  3905532 total,   156748 used,  3748784 free,   381456 cached

  PID USER      PR  NI  VIRT  RES  SHR S  %CPU %MEM    TIME+ COMMAND                                                                                                            
23768 ravisaiv  20   0 1428m 571m  41m S   2.3 28.9  14:27.52 firefox                                                                                                            
24182 ravisaiv  20   0  511m 132m  25m S   1.7  6.7   2:45.94 plugin-containe                                                                                                    
26929 ravisaiv  20   0  5344 1432  972 R   0.7  0.1   0:00.07 top                                                                                                                
24875 ravisaiv  20   0  263m  14m  10m S   0.3  0.7   0:02.76 lxterminal                                                                                                         
    1 root      20   0  3896 1928 1228 S   0.0  0.1   0:01.62 init                                                                                                               
    2 root      20   0     0    0    0 S   0.0  0.0   0:00.06 kthreadd                                                                                                           
    3 root      20   0     0    0    0 S   0.0  0.0   0:17.28 ksoftirqd/0                                                                                                        
    5 root       0 -20     0    0    0 S   0.0  0.0   0:00.00 kworker/0:0H                                                                                                       
    7 root       0 -20     0    0    0 S   0.0  0.0   0:00.00 kworker/u:0H                                                                                                       
    8 root      rt   0     0    0    0 S   0.0  0.0   0:00.12 migration/0                                                                                                        
    9 root      20   0     0    0    0 S   0.0  0.0   0:00.00 rcu_bh                                                                                                             
   10 root      20   0     0    0    0 S   0.0  0.0   0:26.94 rcu_sched                                                                                                          
   11 root      rt   0     0    0    0 S   0.0  0.0   0:01.95 watchdog/0                                                                                                         
   12 root      rt   0     0    0    0 S   0.0  0.0   0:02.00 watchdog/1                                                                                                         
   13 root      20   0     0    0    0 S   0.0  0.0   0:17.80 ksoftirqd/1                                                                                                        
   14 root      rt   0     0    0    0 S   0.0  0.0   0:00.12 migration/1                                                                                                        
   16 root       0 -20     0    0    0 S   0.0  0.0   0:00.00 kworker/1:0H                                                                                                       
   17 root       0 -20     0    0    0 S   0.0  0.0   0:00.00 cpuset                                                                                                             
   18 root       0 -20     0    0    0 S   0.0  0.0   0:00.00 khelper                                                                                                            
   19 root      20   0     0    0    0 S   0.0  0.0   0:00.00 kdevtmpfs                                                                                                          
   20 root       0 -20     0    0    0 S   0.0  0.0   0:00.00 netns                                                                                                              
   21 root      20   0     0    0    0 S   0.0  0.0   0:00.04 bdi-default                                                                                                        
   22 root       0 -20     0    0    0 S   0.0  0.0   0:00.00 kintegrityd                                                                                                        
   23 root       0 -20     0    0    0 S   0.0  0.0   0:00.00 kblockd                                                                                                            
   24 root       0 -20     0    0    0 S   0.0  0.0   0:00.00 ata_sff

Şeýle hem okaň: 12 TOP buýruk mysallary

53. Buýruk: mkfs.ext4

Bu buýruk görkezilen enjamda täze ext4 faýl ulgamyny döredýär, eger bu buýrukdan soň nädogry enjam ýerine ýetirilse, ähli blok süpüriler we formatlanar, şonuň üçin näme edýändigiňize düşünýänçäňiz bu buýrugy işletmezlik maslahat berilýär.

Mkfs.ext4 /dev/sda1 (sda1 block will be formatted)
mkfs.ext4 /dev/sdb1 (sdb1 block will be formatted)

Dowamyny oka: Ext4 näme we nädip döretmeli we öwürmeli

54. Buýruk: vi/emacs/nano

vi (wizual), emacs, nano Linux-da iň köp ulanylýan redaktorlaryň käbiri. Teksti, konfigurasiýany,… faýllary redaktirlemek üçin köplenç ulanylýar. Vi we nano töwereginde işlemek üçin çalt gollanma, emacs a.

[[email  ~]$ touch a.txt (creates a text file a.txt) 
[[email  ~]$ vi a.txt (open a.txt with vi editor)

[goýmak tertibine girmek üçin i basyň, ýogsam hiç zat ýazyp bilmersiňiz]

echo "Hello"  (your text here for the file)

  1. alt + x (çykyş goýmak tertibi, soňky harpyň arasynda biraz boş ýer saklamagy ýatdan çykarmaň.
  2. ctrl+x buýrugy ýa-da soňky sözüňiz pozular).
  3. : wq! (faýly ýatda saklaýar, häzirki tekst bilen, ! ýok etmelidigini ýadyňyzdan çykarmaň).

[[email  ~]$ nano a.txt (open a.txt file to be edited with nano)
edit, with the content, required

ctrl+x (redaktory ýapmak üçin). Çykyşy şeýle görkezer:

Save modified buffer (ANSWERING "No" WILL DESTROY CHANGES) ?                    
 Y Yes 
 N No           ^C Cancel

Hawa üçin y düwmesine basyň we faýlyň adyny giriziň, gutardyňyz.

55. Buýruk: rsync

Rsync faýllary göçürýär we öňegidişlik çyzgysy üçin -P wyklýuçateli bar. Şonuň üçin rsync gurnan bolsaňyz, ýönekeý lakam ulanyp bilersiňiz.

alias cp='rsync -aP'

Indi terminalda uly bir faýly göçürip görüň we gidiş setirine meňzeş galan zatlar bilen çykyşy görüň.

Mundan başga-da, ätiýaçlyk nusgasyny saklamak we goldamak ulgam dolandyryjysynyň ýerine ýetirmeli iň möhüm we içgysgynç işlerinden biridir. Rsync, terminalda ätiýaçlyk nusgasyny döretmek we goldamak üçin gaty gowy gural (bar, başga-da birnäçe).

[[email  ~]$ rsync -zvr IMG_5267\ copy\=33\ copy\=ok.jpg ~/Desktop/ 

sending incremental file list 
IMG_5267 copy=33 copy=ok.jpg 

sent 2883830 bytes  received 31 bytes  5767722.00 bytes/sec 
total size is 2882771  speedup is 1.00

Bellik: gysyş üçin -z, söz üçin -v we gaýtalanýan üçin -r.

56. Buýruk: mugt

Memoryady we çeşmeleri yzarlamak, administrator tarapyndan ýerine ýetirilen beýleki meseleler ýaly möhümdir we mugt buýruk bu ýere kömek edýär.

[[email  ~]$ free

             total       used       free     shared    buffers     cached
Mem:       2028240    1788272     239968          0      69468     363716
-/+ buffers/cache:    1355088     673152
Swap:      3905532     157076    3748456
[[email  ~]$ free -b

             total       used       free     shared    buffers     cached
Mem:    2076917760 1838272512  238645248          0   71348224  372670464
-/+ buffers/cache: 1394253824  682663936
Swap:   3999264768  160845824 3838418944
[[email  ~]$ free -k

             total       used       free     shared    buffers     cached
Mem:       2028240    1801484     226756          0      69948     363704
-/+ buffers/cache:    1367832     660408
Swap:      3905532     157076    3748456
[[email  ~]$ free -m

             total       used       free     shared    buffers     cached
Mem:          1980       1762        218          0         68        355
-/+ buffers/cache:       1338        641
Swap:         3813        153       3660
[[email  ~]$ free -g

             total       used       free     shared    buffers     cached
Mem:             1          1          0          0          0          0
-/+ buffers/cache:          1          0
Swap:            3          0          3
[[email  ~]$ free -h

             total       used       free     shared    buffers     cached
Mem:          1.9G       1.7G       208M         0B        68M       355M
-/+ buffers/cache:       1.3G       632M
Swap:         3.7G       153M       3.6G
[[email  ~]$ free -s 3

             total       used       free     shared    buffers     cached
Mem:       2028240    1824096     204144          0      70708     364180
-/+ buffers/cache:    1389208     639032
Swap:      3905532     157076    3748456

             total       used       free     shared    buffers     cached
Mem:       2028240    1824192     204048          0      70716     364212
-/+ buffers/cache:    1389264     638976
Swap:      3905532     157076    3748456

57. Buýruk: mysqldump

Bolýar, şu wagta çenli bu buýrugyň adyndan nämäni aňladýandygyna düşünersiňiz. Mysqldump buýruklaryň hemmesini (ätiýaçlyk nusgalaryny) ýa-da belli bir maglumat bazasynyň maglumatlaryny berlen faýla zyňýar. Mysal üçin,

[[email  ~]$ mysqldump -u root -p --all-databases > /home/server/Desktop/backupfile.sql

Bellik: mysqldump mysql-iň işlemegini we ygtyýarnama üçin paroly düzetmegini talap edýär. Maglumat bazasynyň ätiýaçlyk nusgasyndaky käbir peýdaly “mysqldump” buýruklaryny mysqldump buýrugy bilen ýapdyk

58. Buýruk: mkpasswd

Görkezilişi ýaly uzynlygyň tötänleýin parolyny düzüň.

[[email  ~]$ mkpasswd -l 10

zI4+Ybqfx9
[[email  ~]$ mkpasswd -l 20 

w0Pr7aqKk&hmbmqdrlmk

Bellik: -l 10 10 simwoldan tötänleýin parol döredýär, -l 20 bolsa 20 belginiň parolyny döredýär, islenýän netijäni almak üçin islendik zada düzülip bilner. Bu buýruk, tötänleýin parol döretmek üçin köplenç skript dilinde ulanylýar. Bu buýrugy ulanmak üçin garaşmak bukjasyny ýummak ýa-da ulanmak zerur bolup biler.

 yum install expect 
OR
 apt-get install expect

59. Buýruk: goý

Ulanylýan setirlerde iki ýa-da has köp tekst faýly birleşdiriň. Mysal. 1-nji faýlyň mazmuny:

1 
2 
3 

and file2 was: 

a 
b 
c 
d 
the resulting file3 would be: 

1    a 
2    b 
3    c 
     d

60.Söwda: lsof

lsof\açyk faýllaryň sanawyny aňladýar we ulgamyňyzyň açan ähli faýllaryny görkezýär. Haýsy prosesleriň belli bir faýly ulanýandygyny anyklamak ýa-da ähli faýllary bir amal üçin görkezmek gaty peýdaly. Käbir peýdaly 10 lsof buýruk mysallar, okamak bilen gyzyklanyp bilersiňiz.

[[email  ~]$ lsof 

COMMAND     PID   TID            USER   FD      TYPE     DEVICE SIZE/OFF       NODE NAME
init          1                  root  cwd       DIR        8,1     4096          2 /
init          1                  root  rtd       DIR        8,1     4096          2 /
init          1                  root  txt       REG        8,1   227432     395571 /sbin/init
init          1                  root  mem       REG        8,1    47080     263023 /lib/i386-linux-gnu/libnss_files-2.17.so
init          1                  root  mem       REG        8,1    42672     270178 /lib/i386-linux-gnu/libnss_nis-2.17.so
init          1                  root  mem       REG        8,1    87940     270187 /lib/i386-linux-gnu/libnsl-2.17.so
init          1                  root  mem       REG        8,1    30560     263021 /lib/i386-linux-gnu/libnss_compat-2.17.so
init          1                  root  mem       REG        8,1   124637     270176 /lib/i386-linux-gnu/libpthread-2.17.so
init          1                  root  mem       REG        8,1  1770984     266166 /lib/i386-linux-gnu/libc-2.17.so
init          1                  root  mem       REG        8,1    30696     262824 /lib/i386-linux-gnu/librt-2.17.so
init          1                  root  mem       REG        8,1    34392     262867 /lib/i386-linux-gnu/libjson.so.0.1.0
init          1                  root  mem       REG        8,1   296792     262889 /lib/i386-linux-gnu/libdbus-1.so.3.7.2
init          1                  root  mem       REG        8,1    34168     262840 /lib/i386-linux-gnu/libnih-dbus.so.1.0.0
init          1                  root  mem       REG        8,1    95616     262848 /lib/i386-linux-gnu/libnih.so.1.0.0
init          1                  root  mem       REG        8,1   134376     270186 /lib/i386-linux-gnu/ld-2.17.so
init          1                  root    0u      CHR        1,3      0t0       1035 /dev/null
init          1                  root    1u      CHR        1,3      0t0       1035 /dev/null
init          1                  root    2u      CHR        1,3      0t0       1035 /dev/null
init          1                  root    3r     FIFO        0,8      0t0       1714 pipe
init          1                  root    4w     FIFO        0,8      0t0       1714 pipe
init          1                  root    5r     0000        0,9        0       6245 anon_inode
init          1                  root    6r     0000        0,9        0       6245 anon_inode
init          1                  root    7u     unix 0xf5e91f80      0t0       8192 @/com/ubuntu/upstart
init          1                  root    8w      REG        8,1     3916        394 /var/log/upstart/teamviewerd.log.1 (deleted)

Bu ahyrzaman däl, ulgam dolandyryjysy, işleýän şeýle ajaýyp interfeýsi üpjün etmek üçin köp zatlar edýär. Ulgam dolandyryşy aslynda gaty kämil görnüşde öwrenmek we durmuşa geçirmek sungatydyr. Linux hünärmeniniň öwrenmeli beýleki zerur zatlary bilen size synanyşarys, linuxyň aslynda özi öwrenmek we öwrenmek prosesi. Gowy sözleriňiz elmydama gözlenýär, bu size bilimli makala bermek üçin has köp tagalla etmegi höweslendirýär.\Bize ýaýramaga kömek etmek üçin Bizi halaň we paýlaşyň.