LMDE 5 “Elsi” darçyn neşirini nädip gurmaly

Linux Mint häzirki wagtda iň çalt ösýän iş stoly Linux paýlanyşlaryndan biridir. Linux Mint, Ubuntu esasly paýlanyş bolup, ýumşak, arassa görnüşe eýe bolup, mümkin boldugyça apparat laýyklygyny üpjün edýän öý ulanyjylary üçin amatly paýlanyşdyr. Bularyň hemmesi paýlanyşyň öňe gitmegini dowam etdirmäge çalyşýan ösüş topary bilen jübütlenendir.

Linux Mint-iň esasy neşirleri (LM Cinnamon, LM Mate we LM Xfce) Ubuntu esasly bolsa-da, soňky birnäçe ýylda uly üstünlikler gazanan az tanalýan warianty bar. Elbetde, Linux Mint Debian Edition bu gollanmanyň warianty we mowzugydyr.

Linux Mint-iň esasy wersiýasy ýaly, LMDE diňe Darçyn neşirinde bar. Häzirki wagtda LMDE 5 “Elsie” Debian 11\“Bullseye” operasiýa ulgamy seriýasyna esaslanýan iň soňky durnukly çykaryşdyr.

Bu, “Linux Mint Debian Edition 5” -iň 2023-nji ýylyň oktýabr aýyna çenli goldanjak uzak möhletli goldanýan “Linux 5.10 LTS” ýadro seriýasy tarapyndan dolandyrylýandygyny aňladýar. Üstesine, Linux Mint 20.3\-de göterilen ähli programmalar we paketler bar. Una

Linux Mint Debian Edition 5 “Elsie” gurmak

1. LMDE 5 gurmak üçin ilkinji ädim, Linux faýlynyň web sahypasyndan ISO faýly almak. Muny göni http göçürip almak ýa-da buýruk setiri interfeýsinden wget arkaly edip bolýar.

LMDE 5 Darçyn neşirini göçürip alyň

Bu, CPU arhitekturasy we iş stoly gurşawy saýlanmaly sahypada ýerleşer. Indiki ekran ulanyjydan şekili ýa-da ulanmak üçin torrentden aýna sorar.

LMDE5 64 bitli darçynyň özlerine degişlidigini eýýäm bilýänler üçin aşakdaky wget buýrugyny ulanyp bilersiňiz:

# cd ~/Downloads
# wget -c https://mirrors.layeronline.com/linuxmint/debian/lmde-5-cinnamon-64bit.iso

Aboveokardaky buýruklar häzirki ulanyjynyň göçürip alýan bukjasyna geçer we iso faýlyny aýnadan göçürip alar. Outurtdan daşary okaýanlar üçin ýokardaky abzasdaky göçürip alyş baglanyşygyna girip, has çalt göçürip boljak aýnany tapmagyňyzy haýyş edýäris!

2. ISO göçürilenden soň ony DVD-de ýakmaly ýa-da USB fleş diskine göçürmeli bolar. Iň amatly we aňsat usul, bu peýdaly USB dörediji gurallaryny ulanyp, USB fleş diskinde etmekdir. Fleş disk ISO şekiline gabat gelmek üçin azyndan 4 Gb ululykda bolmaly we ähli maglumatlary ondan aýyrmaly.

Buýruk setiriniň üsti bilen bootable USB disk döretmek isleseňiz, aşakdaky görkezmelerden geçiň…

DUNDURYŞ !!! Aşakdaky ädimler USB sürüjisindäki ähli maglumatlary okalmaz! Öz töwekgelçiligiňiz bilen ulanyň.

3. Indi ýüz öwürmek ýoldan çykansoň, buýruk setiriniň penjiresini açyň we USB diskini kompýutere salyň. Sürüji kompýutere dakylansoň, kesgitleýjisini kesgitlemeli. Bu birnäçe dürli buýruk bilen ýerine ýetirilip bilner we dogry ýola çykmak gaty möhümdir. Ulanyjynyň aşakdakylary etmegi maslahat berilýär:

Buýruk setiriniň penjiresini açyň.
Buýruk beriň: lsblk
Haýsy sürüjiniň harplarynyň bardygyny belläň (sda, sdb we ş.m.) <- Örän möhüm!
Indi USB diskini dakyň we gaýtadan iberiň: lsblk
Täze peýda boljak harp, ulanylmaly enjamdyr

Bu gollanma /dev/sdc ulanyljak enjamdyr. Bu kompýuterden kompýutere üýtgeýär! Aboveokardaky ädimleri takyk ýerine ýetiriň! Indi CLI-de göçürip alyş bukjasyna geçiň we ISO şekilini USB diskine göçürmek üçin “dd” diýlip atlandyrylýan bir kömekçi ulanylar.

DUNDURYŞ !!! Againene-de bu amal bu USB diskdäki ähli maglumatlary okalmaz. Maglumatlaryň ätiýaçlyk nusgasynyň bardygyny we ýokardaky ädimlerden dogry sürüjiniň adynyň kesgitlenendigine göz ýetiriň. Bu soňky duýduryş!

# cd ~/Downloads
# dd if=lmde-5-cinnamon-64bit.iso of=/dev/sdc bs=1M

Aboveokardaky dd buýrugy, iso faýlyny öň diskdäki ähli maglumatlaryň üstünden fleş diskine göçürer. Bu amal, sürüjini ýükläp biler.

Bu ýerdäki sintaksis gaty möhümdir! Bu buýruk kök artykmaçlyklary bilen işleýär we giriş/çykyş tersine bolsa, gaty erbet gün bolar. Enter düwmesine basmazdan ozal buýrugy, çeşmäni we barjak enjamlary üç gezek barlaň!

Dd CLI-e hiç zat etmez, alada etme, ýöne alada etme. USB ýazylanda maglumatlar ýazylanda LED görkezijisi bar bolsa, oňa göz aýlaň we enjamda gaty çalt ýanýandygyna göz aýlaň. Bu, islendik zadyň boljakdygyny görkezýän ýeke-täk görkeziji.

4. “Dd” gutaransoň, USB diskini arkaýyn aýyryň we LMDE5 gurnalan enjama salyň we enjamy USB sürüjisine ýükläň. Allhli zat gowy bolsa, ekranda Linux Mint grub menýusyny ýakmaly we aşakdaky ekrana başlamaly!

Gutlaýan üstünlikli LMDE5 USB sürüjisi döredildi we indi gurnama işine başlamaga taýýar. Bu ekrandan, öý bukjasynyň aşagyndaky iş stolundaky Linux Mint gurmak nyşanyna basyň. Bu gurnaýjyny işe girizer.

5. Gurnaýjy muny talap etmeýär, ýöne kompýuterde AC güýji we programma üpjünçiligi paketleri üçin internete birikmek maslahat berilýär. Birinji ekran lokalizasiýa ekrany bolar. Bu ýerde dil, ýurt we klawiatura düzülişi saýlanmalydyr.

6. Indiki ädim kök däl ulanyjy döretmekdir. Adaty Debian gurnamalarynyň tersine, LMDE kök däl ulanyjy döreder we ýaryşdan göni sudo ukyplaryny berer.

Bu Ubuntu ýa-da adaty Linux Mint ulananlara has tanyş bolup biler. Ulanyjynyň degişli maglumatlaryny dolduryň, täze parollaryň gabat gelýändigine göz ýetiriň we islenýän beýleki wariantlary görkeziň.

7. Indiki ädim, bölmek prosesi, bu ýerde iki warianty görersiňiz - Awtomatlaşdyrylan gurnama we el bilen bölmek.

Awtomatlaşdyrylan gurnama -/(kök) üçin ýönekeý bir bölüm, ulanyjylaryň köpüsi üçin kabul ederlikli tejribe.
El bilen bölmek - aýratyn/(kök), öý we swap bölümleri hünärmen ulanyjylar tarapyndan döredilýär.

Bu gurnama üçin, el bilen bölmek opsiýasyny ulanyp, bu noutbukda aşakdaky bölmek shemasy ulanyldy.

/kök - 20G
/öý - 25G
çalyşmak - 4G

8. Bu meseläni ýerine ýetirmek üçin gurnaýjy, sagyň aşaky burçundaky Bölümleri redaktirlemek -i saýlap, gparted bölüm redaktoryny ulanmaga mümkinçilik berýär. Gynansagam, bu gollanma bolşy ýaly uzyn we mundan beýläk bölmek başga bir makala üçin mowzuk.

LMDE ulanyjynyň bölekler döretmegine we gurnaýja degişli gurnama nokadyna aýtmagyna garaşýar. Aşakda bu ulgam üçin döredilen bölümler bar.

9. Indi gurnaýja Linux tarapyndan her bölümiň näme ulanylmalydygyny aýtmaly. Bölümlere (lere) iki gezek basyň we degişli gurnama nokadyny saýlaň.

Öý/ilkinji gezek ulanyjylaryň köpüsi üçin bir bölüm döretmek we ony/(kök) etmek ýeterlikdir. Çalyşmak üçin biraz gaty disk ýerini goýmagy ýatdan çykarmaň!

10. Bölüniş gutaransoň, indiki ädim GRUB (Grand Unified Bootloader) nirede guruljakdygyny sorar. GRUB, kompýuter işe başlanda Linux ýadrosyny görkezmek we ýüklemek üçin jogapkärdir we şonuň üçin gaty möhümdir! Bu kompýuterdäki ýeke-täk operasiýa ulgamy bolany üçin, grub “/ dev/sda” -nyň deslapky ýerine gurlar.

11. Bu ädimden soň LMDE gurnama işine başlar. USB diskinden faýllary HD-e göçürmek prosesiniň hemmesi bu köne Toshiba noutbukynda takmynan 10 minut dowam etdi.

Gurnaw gutaransoň, gurnaýjy ulgamy täzeden açmagy haýyş eder! Sorag görkezilende öňe gidiň we täzeden başlaň. USB diskini täzeden açmazlygy soralanda USB diskini hem aýyryň.

VOILA! LMDE5 Elsi darçyn iş stoly gurşawyny işleýär!

Linux Mint Debian Edition 5-i özleşdirmek

12. Indi LMDE5 gurlandan soň, özleşdirmek işine başlamagyň wagty geldi! Bu gurnama işini tamamlaýar. Aşakdaky ädimler, diňe LMDE Darçyny ulanyjylara has amatly etmek we käbir goşmaça enjamlary gurmak üçin umumy meseleleriň käbirini etmegiň mysallarydyr.

Ilkinji wezipe, ISO şekili döredileli bäri goşulyp bilinjek zatlary ammarlary barlamak bolmaly. LMDE-de ulgamy döwrebaplaşdyrmak meselesini ýerine ýetirmek üçin apt kömekçi enjam ulanylyp bilner.

$ sudo apt update && sudo apt upgrade

Bu kompýuterde ýokardaky buýruklar işledilende gurmak üçin birnäçe täzelenme bardy, netijede gaty diskde boş ýer gazandy!

Bu täzelenmeleri işledip barýarka, paketleriň biri (klawiatura-konfigurasiýa) ulanyja klawiaturanyň ýerleşişini täzeden saýlamaga itergi berer. Bu amal gutaransoň, goşmaça programma üpjünçiligini goşmagyň wagty geldi!

13. Täze ulgamlara ilkinji gurnamagy amala aşyrýan adaty (şahsy halaýan) kömekçi enjamlar: Çylşyrymly Firewall we ClamAV.

Terminator, bölünen terminallar we köp profiller ýaly käbir peýdaly aýratynlyklara eýe bolan gabyk programmasydyr. UFW, IPTables-i (ýadrosyň içindäki gorag diwary) dolandyrmagy has aňsatlaşdyrýan kömekçi enjam.

Netijede, ClamAV, AV ulgamlarynyň köpüsine meňzeş fonda gurnalyp we işledilip bilinýän mugt antiwirus serişdesidir. Üçüsini gurnamak buýrugy gaty ýönekeý.

$ sudo apt install terminator ufw clamav-daemon

Bu ädim oňat geçmeli. Şeýle-de bolsa, ClamAV bilen bir mesele bardy, ýöne çözmek aňsatdy. Ulgam, “clamav daemon” (hyzmat) gurandan soň, “ClamAV” wirusynyň gollaryny tapmaga synanyşdy, soň bolsa “freshclam” programmasy bilen gollary täzeläp bilmedi. Aşakdaky skrinshot başdan geçirenleri aýdyňlaşdyrmalydyr.

14. Bu meseläni düzetmek we AV ulgamyny işe girizmek üçin, ClamAV gollaryny el bilen täzelemek we AV hyzmatyny täzeden açmak üçin internete girmek bilen aşakdaky buýrugy beriň.

$ sudo freshclam
$ sudo service clamav-daemon restart

ClamAV hyzmatynyň hakykatdanam başlandygyny tassyklamak üçin “ps” kömekçi amaly gözlemek üçin ulanylyp bilner.

$ ps ax | grep clamd

Çykyşdaky ýokarky setir, ClamAV-iň işleýändigini tassyklaýar.

15. LMDE-ni ulanyjylara has amatly etmek üçin iň soňky bölek klawiatura gysga ýollarydyr. Bular köplenç umumy meseleleri çaltlaşdyrmak ýa-da programmalary işe girizmek üçin ulanylýar. LMDE5-de klawiatura gysga ýoluny döretmek gaty ýönekeý.

Ilki bilen, syçanjyga basyp ýa-da super düwmä (Windows düwmesi) basyp, nan menýusyny işe giriziň. Soňra Mint menýusynyň ýokarsyndaky gözlegde klawiaturany ýazyň.

Klawiatura programmasy açylansoň, Klawiatura gysga ýollary goýmasyny tapyň, ony saýlaň we çep tarapdaky sütünde Custörite gysga ýollar menýusyny tapyň.

Indi “Custörite gysga ýol goş” düwmesine bassaňyz, ýörite salgylanma dörediler. Döretmek üçin iň peýdaly gysga ýollaryň biri, kök aýratynlyklary bilen işe girizilmegi zerur bolan grafiki kömekçi enjamlar üçin.

“Su-to-root” atly peýdaly bir peýdaly zat bar, bu ulanyja sudo parolyny soramagy haýyş edip, soň bolsa kök aýratynlyklary bilen kömekçi programmany işe girizmäge mümkinçilik berýär. Geliň, “ak-kök” “akartma” diýlip atlandyrylýan kömekçi enjam bilen bilelikde gysga bir mysal alalyň.

Windows dünýäsinde arassalaýjy. Bleachbit-iň gurup boljak käbir süzgüçleri ulgamdaky kök artykmaçlyklaryny talap edýän ýerleri arassalaýar. Şeýlelik bilen, “su-to-root” ulanyp, “Bleachbit” -i işe girizmek üçin gysga ýol düzeliň.

Hususy gysga ýol goşmak düwmesine basyň. Bu, täze kömekçi salgylanma tarapyndan işe girizilmegi üçin isleg döreder. Çalt salgylanmanyň adyny aýdyň. Bu ýagdaýda oňa “Bleachbit kök ýaly” diýler. Soňra buýruk meýdanynda “su-to-root -X -c bleachbit” buýrugyny ýazmaly.

Bu, klawiatura salgylanmasy basylanda işlemeli buýruk. “Su-to-root -X” ulgamyň X11 (grafiki kömekçi) işe başlajakdygyny, soň bolsa “-c akartma” işe giriziljek grafiki programmanyň Bleachbitdigini görkezýär.

Buýruk ýazylansoň, goşmak düwmesine basyň. Täze salgylanma buýrugy sanawy klawiatura gysga ýollary penjiresinde köpeltmeli. Şol penjiräniň aşagynda Klawiatura baglanyşyklary meýdançasy ýerleşýär. Täze döredilen gysga ýoly belläň we Bellenmedik tekste basyň.

Tekst “Tizlendiriji saýlaň” diýlip üýtgediler. Bu buýrugy işletmek üçin klawiatura salgylanmasyny saýlamagy aňladýar. Eger eýýäm saýlanan bir zat saýlanan bolsa, ulgam duýduryş berer. Hiç hili gapma-garşylyk ýüze çykmansoň, klawiatura salgylanmasy ulanmaga taýyn!

Bu gurnama we täze Linux Mint Debian Edition - Elsie-iň ownuk özleşdirilmegi bilen tamamlanýar. Linux Mint topary LMDE-ni bäşinji uly çykarylyşyna taýýarlamak üçin ajaýyp iş etdi we bu täze çykaryş, täze paýlanyşy synap görmek isleýänleriň göwnünden turar!