LFCA: Bulut hasaplamagyň esaslaryny öwreniň - 13-nji bölüm
Bulut hasaplamasy, tehnologiýa dünýäsini tupan bilen basyp alan we IT çeşmelerini üpjün etmegimizi we maglumatlara girmegimizi ýönekeýleşdirýän talap edilýän tehnologiýany aňladýan meşhur söz. “Cloud computing” düşünjesine has gowy düşünmek we baha bermek üçin geliň, wagtyňyza gaýdyp geleliň we “bulut” tehnologiýasy ýüze çykmazdan ozal tehnologiýa gurşawynyň nähili bolandygyny göreliň.
Däp bolşy ýaly, bir gurama fiziki serwerleri satyn alyp, olary öz ofisinde dörederdi. Kompaniýanyň ösmegi bilen, barha artýan iş islegleri kompaniýany serwerler, tor enjamlary, ätiýaçlyk güýji we sowadyş ulgamlary ýaly goşmaça çeşmeler satyn aljak maglumat merkezine geçirmäge mejbur eder. Indi bu gaty gowy işledi, ýöne gurnama birnäçe kynçylyk döretdi.
Adaty hasaplama bilen kynçylyk
Fiziki çeşmeleri deslapky üpjün etmegiň adaty çemeleşmesiniň köplenç işiň giňelmegi bilen baglanyşykly çykdajylaryň köpelmegine sebäp boljakdygy düşnüklidir. Ozal bellenip geçilişi ýaly, kompaniýalar goşmaça ýer kärendesine almak, energiýa çykdajylary, tehniki hyzmat etmek we gije-gündiziň dowamynda çeşmelerine gözegçilik etmek üçin hünärmenler toparyny işe almak üçin has köp serişde sarp etmeli bolarlar.
Işewürligiň artýan talaplaryny kanagatlandyrmak üçin amatly wagtda serişdeleri köpeltmek hem kyn bolar. Mundan başga-da, ýer titremeler, taýfunlar we ýangynlar ýaly tebigy betbagtçylyklar köplenç bu iş üçin töwekgelçilik döreder we işiň azalmagyna sebäp bolar, bu bolsa öz gezeginde bu işe täsir eder.
Bulut hasaplamasynyň girýän ýeri.
Bulut hasaplamasy, maglumatlar bazasyny saklamagy, hasaplaýyş güýjüni, amaly programmalary, torlaýyn we beýleki IT çeşmelerini öz içine alýan talaplara görä hyzmat etmekdir. Açar söz ON-DEMAND. Bu, zerur bolanda çeşmeler bilen üpjün edip biljekdigiňizi aňladýar. Bu, “Cloud” hyzmatlary üpjün edijiniň üsti bilen, diňe zerur zatlaryňyzy töleýän tölegli nyrh modelinde mümkin bolýar.
Şeýle hem, ösýän zerurlyklaryňyza laýyk gelýän ýolda çeşmeleriňizi aňsatlyk bilen ulaldyp bilersiňiz. Şeýlelik bilen, adaty gurnama goşmaça enjam satyn almak üçin tassyklamalary almagyň gijikdirmelerini başdan geçirmän, bulut hasaplaýyş mysalyňyza disk ýerini, CPU ýa-da ýady goşup bilersiňiz.
Plyönekeý söz bilen aýdylanda, bulut hasaplamasy serwerler, maglumat bazalary, ammar, amaly programmalar we “bulutda” ýa-da internet arkaly “Bulut” hyzmatlaryny üpjün edijiniň kömegi bilen IT hyzmatlarynyň berilmegini öz içine alýar. Bu, adatça ulanýan zatlaryňyzy töläniňizde, amaly çykdajylaryňyzy peseldýär we işiňizi has netijeli alyp barmaga kömek edýärkä, göwrümli ykdysadyýeti hödürleýär.
“Top Cloud Computing” platformalarynyň käbiri:
- Amazon web hyzmatlary (AWS)
- Google Bulut platformasy (GCP)
- Microsoft Azure
- IBM Bulut
- Oracle Cloud
Bulut ýerleşdiriş modelleriniň görnüşleri
Bulut enjamlaşdyryşlarynyň hemmesi birmeňzeş däl we “Bulut” enjamlaşdyrylyşynyň bir ölçegli görnüşi ýok. Ulanyjylara we guramalara zerurlyklaryny kanagatlandyrmak üçin dürli bulut modelleri we arhitekturasy ösdi. Geliň, biraz wagt alalyň we bulutyň esasy görnüşlerine gysgaça geçeliň.
Jemgyýetçilik buludynda ähli çeşmeler diňe üçünji tarap kompaniýalary ýa-da satyjylary tarapyndan dolandyrylýar we dolandyrylýar. Bu satyjylar internet arkaly hasaplaýyş çeşmelerini üpjün edýärler we AWS, Google Cloud we Microsoft Azure ýaly kompaniýalary öz içine alýar.
Jemgyýetçilik buludynda çeşmeler dürli ulanyjylar we guramalar arasynda paýlaşylýar. Hyzmatlara girmek we lezzet almak üçin hasap açyň we web brauzeri arkaly çeşmelere girip başlamak üçin töleg maglumatlaryňyzy goşuň.
Hususy “Bulutda” hasaplaýyş çeşmeleri bir kompaniýa ýa-da iş üçin ätiýaçlykdyr. Bu ýerde infrastruktura kompaniýanyň maglumat merkezinde ýerleşýär we hyzmat edilýär. Gurama üpjün edýän enjamlara we hyzmatlara doly gözegçilik edýär.
Hususy bulut guramalara öz çeşmelerine has köp gözegçilik edýär we gizlinlik derejesini üpjün edýär we gizlin maglumatlaryň üçünji tarap satyjylary üçin elýeterli däldigini üpjün edýär.
Hususy buludyň mysallaryna HP Cloud Services we Ubuntu Cloud degişlidir.
Bu jemgyýetçilik we hususy bulutlaryň garyndysy. Kompaniýa, belli bir hyzmat üçin açyk bulutdan peýdalanmagy we şahsy bulutdaky faýllary we beýleki maglumatlary ulanmagy saýlap biler we bu has çeýeligi üpjün eder.
Bulut hyzmatlarynyň görnüşleri
Bulut hyzmatlaryny aşakdaky giň kategoriýalara bölüp bileris - IaaS, PaaS, SaaS we Serverless.
IaaS bulut esasly tehnologiýanyň esasy kategoriýasy bolup, buludyň infrastrukturasyna daýanýar. Ulanyjylaryň we kompaniýalaryň saklamak we goýmalar ýaly çeşmelere girip bilýän platforma üpjün edýär. Şeýle hem, kompaniýalara mazmunyny yzygiderli gurmaga we dolandyrmaga mümkinçilik berýär.
IaaS-a mysal hökmünde Microsoft Azure, AWS we Google Cloud Platform degişlidir.
Hyzmat hökmünde programma üpjünçiligi üçin gysga bolan SaaS, bulut esasly programmalary ýa-da ahyrky ulanyjylaryň mazmunyny gurmak we dolandyrmak üçin girip bilýän programma üpjünçiligini aňladýar. SaaS programmalaryna brauzer arkaly girip bolýar we ätiýaçlyk nusgalary we programmalary gönüden-göni ýerli kompýuteriňize gurnamak zerurlygyny aradan aýyrýar.
SaaS gaty ulaldylyp, zerur kärhananyň howpsuzlygyny üpjün edýär. “Cloud Services” -iň iň meşhur kategoriýalarynyň biri we her bir iş diýen ýaly ulanylýar - kiçi başlangyç bolsun ýa-da uly kärhana bolsun. SaaS esasanam toparyň agzalary uzakdan işleýän ýa-da dürli geografiki sebitlerde ýaşaýan ýerlerde hyzmatdaşlykda has amatly bolýar.
SaaS hyzmatlarynyň meşhur mysallaryna Google Apps, Microsoft Office 365 we DropBox degişlidir.
PaaS, Hyzmat hökmünde Platformanyň gysgaldylyşy, döredijileri we kärhanalary nyşana alýan bulut platformasydyr. Olara öz aýratyn programmalaryny ýerleşdirmek, derrew ýerleşdirmek we ýerleşdirmek üçin şert döredýär.
IaaS-da serwerler, maglumat bazalary, aragatnaşyk we ammar ýaly esasy infrastrukturadan başga-da, PaaS kärhanalara amaly programmalaryny netijeli gurmak we ýerleşdirmek üçin ösüş gurallaryny, maglumat bazasyny dolandyryş ulgamlaryny we BI (Business Intelligence) hyzmatlaryny hödürleýär.
Plyönekeý söz bilen aýdylanda, PaaS-da öz programmalaryňyza we hyzmatlaryňyza jogap berýärsiňiz. “Bulut üpjün ediji” hemme zat barada alada edýär.
PaaS platformalaryna mysal hökmünde OpenShift we Google App Engine degişlidir.
Bulut hasaplamagyň peýdalary
Bulut hasaplamasynyň nämäni aňladýandygyny we bulut platformalarynyň we bulut hyzmatlarynyň dürli görnüşlerini şu wagta çenli gördük. Bu pursatda, “Cloud computing” -iň käbir peýdalary barada maglumatyňyz bar. “Cloud” tehnologiýasynyň käbir artykmaçlyklaryna syn edeliň.
“Cloud” hasaplaýyş modeli, tölegli esasda. Diýmek, adaty IT gurşawyndan tapawutlylykda ulanýan çeşmeleriňiz üçin, hatda ulanylmadyk hyzmatlar üçin hem iň ýokary dollar töleýärsiňiz.
Öňdebaryjy çykdajylar ýa-da enjam enjamlaryny satyn almak düýbünden ýok. Bulut hyzmatlaryny ulanmagy bes edeniňizden soň tölegiňiz gutarýar. Bularyň hemmesi çeşmeler bilen üpjün etmegiň we arzalaryňyzy ýerleşdirmegiň tygşytly usulyny üpjün edýär we geljekdäki çykdajylary has gowy çaklamaga alyp barýar.
Bulut tehnologiýasy, iş islegleriňize görä çeşmeleriňizi köpeltmäge ýa-da kiçeltmäge mümkinçilik berýär. Iş ýüki köpelen ýagdaýynda RAM we CPU ýaly hasaplaýyş çeşmeleriňizi aňsatlyk bilen artdyryp, iş ýüki azalanda çykdajylary azaltmak üçin peseldip bilersiňiz.
“Bulut”, günüň islendik wagty mac, kompýuterler, planşetler we hatda ähmiýetsiz iş wagty bolan smartfonlar ýaly çeşmelerden aňsatlyk bilen girip biljekdigiňizi üpjün edýär.
Bulutdaky howpsuzlyk iki taraply. Iň ýokary gözegçilik we gözegçilik ulgamlary bilen üpjün edilen ygtybarly maglumat merkezleri bilen gelýän fiziki howpsuzlyk bar. Mundan başga-da, bulut üpjün edijileri iň häzirki zaman diwar gorag tehnologiýasy, çozuşyň öňüni almak we ýüze çykarmak ulgamlary we 24/7/365 gözegçiligi ulanyp, emläkleriňizi rugsatsyz we zyýanly ulanyjylardan goramak üçin sanly howpsuzlygy üpjün edýär.
Bulut üpjün edijiler, dürli geografiki sebitlerde maglumatlary köpeltmegi üpjün edýän we bir näsazlyk ýüze çykan halatynda maglumatlaryň artykmaçlygyny we ýalňyşlyga çydamlylygyny üpjün edýän birnäçe maglumat merkezine eýe. Fireangynlar we ýer titremeler ýaly fiziki betbagtçylyklar baradaky aladalaryňyz indi geçmişe öwrüldi.
Bular buluda degmegiň esasy peýdalaryndan biridir.
Bulut hasaplamasynyň kemçilikleri
Elbetde, bulut durmuşy has aňsatlaşdyrýan käbir gowulyklary getirýär. Anyöne hiç hili kemçiliksizmi? Elbetde däl we islendik tehnologiýada bolşy ýaly, bulut hem gözlemäge synanyşjak käbir kemçiliklerimiz bilen baglanyşykly.
Bulut bilen baglanyşykly iň uly kynçylyklaryň biri, maglumatlaryňyzy dolandyrmagy üçünji tarapa bermekdir. Aslynda olara maglumatlaryňyzy ynandyrýarsyňyz we ony saklarlar we maglumat merkezlerinde howpsuz gözlerden we daşarky howplardan uzakda saklarlar diýip umyt edýärsiňiz.
Şeýle-de bolsa, maglumatlaryňyz syýasatlaryna laýyklykda infrastrukturanyň içinde ýerleşýär. Eger üpjün ediji iş wagtyndan azaşsa ýa-da has beteri, bukulsa, maglumatlaryňyz elýeterli bolmaz. Plyönekeý söz bilen aýdanyňda, maglumatlary bulutda ýatda saklamak, maglumatlaryňyza gözegçiligi satyja bermegiňizi aňladýar.
Munuň töwereginde asla ýol ýok: bulutdaky maglumatlaryňyza we çeşmeleriňize girmek üçin internet birikmesi gerek. Haýsydyr bir sebäbe görä internet birikmesiniň bolmazlygy sizi eliňizde galdyrar we maglumatlaryňyza girip bilmez.
Bulutdaky maglumatlaryňyzyň ygtybarlydygyny öňem belläp geçişimiz ýaly, bu bulaşyk bolup biler. Şeýle-de bolsa, maglumatlaryňyzyň howpsuzlygy, bulut üpjün edijisi tarapyndan ýerine ýetirilen howpsuzlyk çäreleri ýaly gowy. Howpsuzlyk çäreleri, hakerleriň bulut satyjyňyza aralaşmagy we duýgur maglumatlaryňyza girmegi üçin kemçilik döredip biler.
Islendik tehniki meseläni başdan geçirýän bolsaňyz, üpjün edijiňiz bilen bilet ýygnamaly we bu meseläniň çözülmegine garaşmaly. Käbir üpjün edijiler size gaýdyp gelmek üçin ep-esli wagt alýarlar we bu gijä galýar.
Bulut hasaplamasy döredilen gününden başlap, kompaniýalaryň we ulanyjylaryň maglumatlaryny dolandyrmak we gaýtadan işlemek usullaryny özgertmegi dowam etdirýär we “Bulut” tehnologiýasynyň ösmegi bilen, “Bulut” üpjün edijileriniň saklaýyş kuwwatyny ýokarlandyrar we “Cloud” hyzmatlaryny has elýeterli eder diýlip çaklanylýar.
Has köp üpjün edijiler ýüze çykýan howplardan habarly bolmak we ulanyjylarynyň maglumatlaryny goramak üçin platformalarynyň howpsuzlygyny ýokarlandyrmaga synanyşarlar. IoT ýaly täze döreýän tehnologiýalary bulut bilen birleşdirmek üçin has köp tagalla ediler.
Hakykatdanam, hödürleýän köp sanly artykmaçlyklaryny göz öňünde tutup, “Buludyň” geljegi ajaýyp. Onuň çykdajylylygy we ygtybarlylygy kiçi we uly kärhanalaryň ösüşini çaltlaşdyrmak üçin amatlydyr.