LFCA: Linux-da programma üpjünçilik paketlerini nädip dolandyrmaly - 7-nji bölüm
Bu makala LFCA seriýasynyň 7-nji bölümi, bu bölümde Linux ulgamyndaky programma üpjünçilik paketlerini dolandyrmak üçin umumy ulgam dolandyryş buýruklary bilen tanyşarsyňyz.
Ulgam dolandyryjysy hökmünde size programma üpjünçilik paketlerini dolandyrmak jogapkärçiligi berler. Bu ulgamyňyzdan paketleri gurnamagy, kämilleşdirmegi we aýyrmagy ýa-da aýyrmagy öz içine alýar.
Linux ulgamynda paketleriň iki görnüşi bar:
- Ikilik paketler: Bular beýleki resminamalaryň arasynda konfigurasiýa faýllaryny, ýerine ýetirip bolýanlary, adam sahypalaryny öz içine alýar. Debian üçin ikilik paketlerde .deb faýl giňeltmesi bar. Red Hat üçin ikilik paketlerde .rpm faýl giňeltmesi bar. Ikilik paketler, soň görşümiz ýaly .rpm ikilik paketleri üçin Debian kömekçi rpm ulanyp açylýar.
- Çeşme paketleri: Çeşme bukjasy programmanyň deslapky kody, bukjanyň gysgaça beýany we programmany nädip gurmalydygy barada görkezmeleri öz içine alýan gysylan faýl.
Dürli Linux paýlamalarynyň öz paket dolandyryjylary bar we bu ýerde 2 Linux maşgalasyna serederis: Debian we Red Hat.
Debian paket dolandyryşy
Debian öňdäki paket dolandyryş çözgüdi hökmünde APT (Advanced Package Manager) üpjün edýär. Esasy kitaphanalar bilen işleýän we ulgamyňyzdan paketleri göçürip almaga, gurmaga, täzelemäge we aýyrmaga mümkinçilik berýän güýçli buýruk setiri.
Windows gurşawyndan gelýän bolsaňyz, programma üpjünçisinden .exe paketini göçürip alyp, gurnama ussasy ulanyp ulgamyňyzda işledip bilersiňiz.
Linux-da programma gurmak düýbünden başga. Programma üpjünçiligi paketleri, paket dolandyryjysyny ulanyp, onlaýn ammarlardan göçürilýär we gurulýar. Ammarlaryň sanawy /etc/apt/sources.list faýlynda we /etc/sources.list.d katalogynda kesgitlenendir.
Debian esasly paýlamalarda, APT paket dolandyryjysy onlaýn ammarlardan paketleri göçürip almak we gurmak üçin ulanylýar. Diňe bir paket gurmak bilen çäklenmän, paketler tarapyndan talap edilýän garaşlylyklary hem döredýär
Islendik bukjany gurmazdan ozal /etc/apt/sources.list faýlyndaky ammarlary täzelemek maslahat berilýär. Muny ýerine ýetirmek üçin buýrugy işlediň:
$ sudo apt update
Programma üpjünçiligi bukjasyny gurmak üçin sintaksis ulanyň:
$ sudo apt install package_name
Mysal üçin, Apache web serwerini gurmak üçin buýrugy işlediň:
$ sudo apt install apache2
Ammarlarda bukjanyň elýeterliligini gözlemek üçin sintaksis ulanyň:
$ apt search package_name
Mysal üçin, neofetch atly bukjanyň elýeterliligini gözlemek üçin buýrugy işlediň:
$ apt search neofetch
Bukja hakda has giňişleýin maglumat üçin apt buýrugyny aşakdaky ýaly ulanyň.
$ apt show package_name
Mysal üçin, neofetch bukjasy barada has giňişleýin maglumat üçin işlediň:
$ apt show neofetch
Ulgamyňyzda gurnalan paketleri täzelemek üçin buýrugy işlediň:
$ sudo apt upgrade
Programma üpjünçiligini aýyrmak üçin apache2 buýrugyny işlediň diýiň:
$ sudo apt remove apache2
Konfigurasiýa faýllary bilen birlikde bukjany aýyrmak üçin görkezilişi ýaly arassalamak opsiýasyny ulanyň.
$ sudo apt purge apache2
Dpkg paket dolandyryjysy
Debian esasly Linux paýlamalary dpkg paket dolandyryjysyny hem hödürleýär. Bu gurnama wagtynda hiç hili garaşlylygy talap etmeýän ikilik paketleri dolandyrýan pes derejeli paket dolandyryjysy. Dpkg ikilik paket faýlynyň garaşlylygy talap edýändigini anyklasa, ýok bolan garaşlylyklary habar berýär we saklanýar.
.Deb faýlyndan paket gurmak üçin dpkg buýrugyny aşakdaky ýaly ulanyň:
$ sudo dpkg -i package.deb
Mysal üçin, görkezilen Debian faýlyndan AnyDesk paketini gurmak üçin ýerine ýetiriň:
$ sudo dpkg -i anydesk_6.1.0-1_amd64.deb OR $ sudo dpkg --unpack anydesk_6.1.0-1_amd64.deb
Bukjanyň gurnalandygyny ýa-da ýokdugyny barlamak üçin buýrugy işlediň:
$ sudo dpkg -l anydesk
Bukjany aýyrmak üçin görkezilişi ýaly -r opsiýasyny ulanyň:
$ sudo dpkg -r anydesk
Bukjany ähli konfigurasiýa faýllary bilen birlikde aýyrmak üçin, paket bilen baglanyşykly ähli faýllary arassalamak üçin -P opsiýasyny ulanyň.
$ sudo dpkg -P anydesk
YUM/DNF we RPM paket dolandyryşy
RedHat we CentOS 7 ýaly Red Hat Linux paýlamalarynyň köne wersiýalary üçin de-fakto paket dolandyryjysy bolan häzirki zaman YUM paket dolandyryjysy.
APT ýaly, DNF ýa-da YUM paket dolandyryjylary onlaýn ammarlardan paketleri gurmak üçin ulanylýar.
Bukja gurmak üçin sintaksis ulanyň:
$ sudo dnf install package-name OR $ sudo yum install package-name (For older versions)
Mysal üçin, Apache httpd paketini gurmak üçin buýrugy işlediň:
$ sudo dnf install httpd OR $ sudo yum install httpd
Şeýle hem ammarlardan bukjanyň elýeterliligini aşakdaky ýaly gözläp bilersiňiz:
$ sudo dnf search mariadb
Packhli paketleri iň soňky wersiýasyna ýerine ýetirmek üçin:
$ sudo dnf update OR $ sudo yum update
Bukjanyň işleýşini aýyrmak üçin:
$ sudo dnf remove package_name OR $ sudo yum remove package_name
Mysal üçin, httpd bukjasyny aýyrmak üçin işlediň
$ sudo dnf remove httpd OR $ sudo yum remove httpd
RPM paket dolandyryjysy
Rpm paket dolandyryjysy, RedHat Linux paýlanyşlarynda .rpm ikilik paketlerini dolandyrmak üçin açyk çeşme paket dolandyryş guralydyr. Edil APT paket dolandyryjysy rpm ikilik paketleri dolandyrýan ýaly.
.rpm faýly ulanyp, programma gurmak üçin aşakdaky sintaksisden peýdalanyň:
$ sudo rpm -i package_name
Mysal üçin, görkezilen .rpm faýlyndan AnyDesk programmasyny gurmak üçin buýrugy işlediň:
$ sudo rpm -i anydesk-6.1.0-1.el8.x86_64.rpm
Ulgamyňyzda programma üpjünçiliginiň bardygyny barlamak ýa-da barlamak üçin sintaksis ulanyň:
$ sudo rpm -q package_name
Mysal üçin, Anydesk gurlandygyny ýa-da ýokdugyny barlamak üçin buýrugy işlediň:
$ sudo rpm -q anydesk
Häzirki programma üpjünçiliginiň hemmesini gözlemek üçin buýrugy ulanyň:
$ sudo rpm -qa
Rpm buýrugy bilen bukjany aýyrmak üçin sintaksis ulanyň:
$ sudo rpm -e package_name
Mysal üçin:
$ sudo rpm -e anydesk
Apt, dpkg, rpm, dnf we yum buýruklary Linux ulgamyňyzda programma üpjünçiligini gurmaga, täzelemäge we aýyrmaga kömek edip biljek amatly buýruk setir gurallarydyr.