UEFI enjamlarynda Arch Linux gurmak we konfigurasiýa
Arch Linux, Rolling Release modeli sebäpli ýönekeýligi we iň täze programma üpjünçiligi paketleri sebäpli iň köp görnüşli GNU Linux paýlanyşynyň biridir, Arch Linux Linux dünýäsinde täze başlanýanlar üçin ýüzlenmeýär. Şeýle hem, Grafiki interfeýs goldawy bolmadyk çylşyrymly buýruk setirini gurýar. Buýruk setirini gurnamak modeli ulgamy gurmak işini gaty çeýe edýär, ýöne Linux başlaýanlar üçin gaty kyn.
Iň esasy zat, “Arch Linux” “Pacman Package Manager” -iň üsti bilen öz programma üpjünçiligi paketlerini saklaýar. Arch Linux, şeýle hem 32bit, 64bit we ARM ýaly dürli CPU arhitekturasy üçin Multiarch gurşawyny üpjün edýär.
Programma üpjünçiligi paketleri, garaşlylyklar we howpsuzlyk ýamalary köplenç yzygiderli täzelenýär we önümçilik gurşawy üçin birnäçe berk synag paketleri bilen Arch Linux-yň öňdebaryjy paýlanyşyna öwrülýär.
Arch Linux, şeýle hem, jemgyýet tarapyndan dolandyrylýan ullakan programma üpjünçiligi ammary bolan AUR - Arch Ulanyjy ammaryny saklaýar. AUR repo aýnalary ulanyjylara programma üpjünçiligini çeşmelerden düzmäge we Pacman we Yaourt (Yetöne başga bir ulanyjy ammary guraly) paket dolandyryjylarynyň üsti bilen gurnamaga mümkinçilik berýär.
Bu gollanma, UEFI esasly enjamlarda CD/USB ýüklenip bolýan şekil arkaly Arch Linux gurmak prosesini ädimme-ädim hödürleýär. Beýleki özleşdirmeler ýa-da jikme-jiklikler üçin https://wiki.archlinux.org sahypasyndaky Resmi Arch Linux Wiki sahypasyna giriň.
- Arch Linux ISO suratyny göçürip alyň
1-nji ädim: Disk bölümleriniň düzülişini dörediň
1. Ilki bilen, Arch Linux göçürip almak sahypasyna giriň we iň soňky CD şekilini alyň (ýagny häzirki durnukly wersiýasy: 2020.05.01 ), ýüklenip boljak CD/USB dörediň we ony ulgam CD-ä dakyň/USB disk.
2. Möhüm ädim! Şeýle hem, ulgamyňyzda internet birikdirilen kabelde Ethernet birikdirilendigine we işjeň DHCP serweriniň açykdygyna göz ýetiriň.
3. CD/USB açylandan soň size ilkinji Arch Linux Gurnaýjy opsiýalary hödürlener. Bu ýerde Arch Linux archiso x86_64 UEFI CD saýlaň we dowam etmek üçin Enter düwmesini basyň.
4. Gurnaýjy Linux ýadrosy dekompressiýa edip we ýüklänsoň, kök aýratynlyklary bilen awtomatiki usulda Arch Linux Bash terminalyna ( TTY ) zyňylar.
Indi gowy ädim, aşakdaky buýruklary bermek bilen enjamyňyzyň NIC-lerini sanamak we internet tor birikmesini barlamak.
# ifconfig # ping -c2 google.com
Müşderilere IP adreslerini dinamiki paýlamak üçin jaýyňyzda düzülen DHCP serweri ýok bolsa, Arch Live media üçin IP adresi el bilen düzmek üçin aşakdaky buýruklary beriň.
Tor interfeýsini we IP adreslerini şoňa görä çalyşyň.
# ifconfig eno16777736 192.168.1.52 netmask 255.255.255.0 # route add default gw 192.168.1.1 # echo “nameserver 8.8.8.8” >> /etc/resolv.conf
Bu ädimde, aşakdaky buýruklary çykaryp, enjamyňyzyň gaty diskini hem sanap bilersiňiz.
# cat /proc/partitions # ls /dev/[s|x|v]d* # lsblk # fdisk –l
Enjamyňyz wirtual esasly maşyn bolsa, gaty disklerde xvda, vda we ş.m. ýaly sdx-den başga atlar bolup biler, eger disk atlandyryş shemasyndan bihabar bolsaňyz, wirtual diski sanawlamak üçin aşakdaky buýrugy beriň.
# ls /dev | grep ‘^[s|v|x][v|d]’$*
Raspberry PI sürüjisini saklamak üçin adyň konwensiýasynyň adatça/dev/mmcblk0 bolandygyny we käbir enjamlar üçin RAID kartlarynyň/dev/cciss bolup biljekdigini bellemelidiris.
5. Indiki ädimde, gaty disk bölümlerini düzüp başlarys. Bu etap üçin GPT diski üçin disk bölüminiň ýerleşişini ýerine ýetirmek üçin cfdisk, cgdisk, bölünen ýa-da gdisk kömekçi enjamlaryny işledip bilersiňiz. Jadygöý tarapyndan dolandyrylýan we ulanylyş ýönekeýligi üçin cfdisk ulanmagy maslahat berýärin.
Esasy bölüm üçin ýerleşiş tablisasy aşakdaky gurluşy ulanýar.
- 300M ululykdaky FAT32 formatly EFI Ulgam bölümi (
/dev/sda1). - 2xRAM maslahat berilýän ululyk bilen çalyşmak bölümi (
/dev/sda2), çalyşmak. - Iň azyndan 20G ululykdaky ýa-da HDD giňişliginiň galan bölegi, ext4 formatlanan kök bölümi (
/dev/sda3).
Indi geliň, aslynda maşyn gaty diskine garşy cfdisk buýrugyny işledip, disk düzüliş bölüm bölümini döretmäge başlalyň, GPT belliginiň görnüşini saýlaň, aşakdaky ekran suratlarynda görkezilişi ýaly aşaky menýudan Täze ýere basyň.
# cfdisk /dev/sda
6. Bölümiň ululygyny MB (300M) ýazyň we enter düwmesini basyň, aşaky menýudan Görnüşi saýlaň we aşakdaky ekran suratlarynda görkezilişi ýaly EFI Ulgam bölüminiň görnüşini saýlaň.
EFI Ulgam bölümini düzüp gutardyňyz.
7. Indiki, şol bir prosedurany ulanyp Swap bölümini döredeliň. Aşak ok düwmesini ulanyň we galan Boş ýerleri täzeden saýlaň we ýokardaky ädimleri gaýtalaň: Täze -> bölümiň ululygy 2xRAM ululygy maslahat berilýär (1G arkaýyn ulanyp bilersiňiz) -> Linux swap ýazyň.
Swap bölümini döretmek üçin gollanma hökmünde aşakdaky ekran suratlaryny ulanyň.
8. Netijede, /(kök) bölümi üçin aşakdaky konfigurasiýany ulanyň: Täze -> Ölçegi: boş ýeriň galan bölegi -> Linux faýl ulgamyny ýazyň.
Bölüm tablisasyny gözden geçireniňizden soň, disk üýtgeşmelerini ulanmak üçin “Writeaz”, “Hawa” bilen jogap beriň we aşakdaky suratlarda görkezilişi ýaly “cfdisk” programmasyndan çykmak üçin “Çyk” ýazyň.
9. Häzirlikçe, bölüm bölümiňiz HDD GPT-e ýazyldy, ýöne üstünde hiç hili faýl ulgamy döredilmedi. Şeýle hem, fdisk buýrugyny işledip, bölüm tablisasynyň gysgaça mazmunyny gözden geçirip bilersiňiz.
# fdisk -l
10. Indi, zerur faýl ulgamlary bilen bölümleri formatlamagyň wagty geldi. EFI Ulgam bölümi (/ dev/sda) üçin FAT32 faýl ulgamyny döretmek, kök bölümi (/ dev/sda3) üçin EXT4 faýl ulgamyny döretmek we/dev/sda2 üçin swap bölümini döretmek üçin aşakdaky buýruklary beriň.
# mkfs.fat -F32 /dev/sda1 # mkfs.ext4 /dev/sda3 # mkswap /dev/sda2
2-nji ädim: Arch Linux guruň
11. Arch Linux gurmak üçin, /(root) bölümi elýeterli bolmak üçin /mnt katalog gurnama nokadyna gurulmalydyr. Şeýle hem, swap bölümini başlamaly. Bu ädimi düzmek üçin aşakdaky buýruklary beriň.
# mount /dev/sda3 /mnt # ls /mnt # swapon /dev/sda2
12. Bölümler elýeterli bolansoň, Arch Linux ulgamyny gurnamagyň wagty geldi. Gurnama paketlerini göçürip almagyň tizligini ýokarlandyrmak üçin /etc/pacman.d/mirrorlist faýlyny redaktirläp we aýna faýl sanawynyň ýokarsynda iň ýakyn aýna web sahypasyny saýlap bilersiňiz (köplenç ýurt serweriniň ýerleşýän ýerini saýlaň).
# nano /etc/pacman.d/mirrorlist
Şeýle hem, /etc/pacman.conf faýlyndan aşakdaky setirleri bölüp, göni ulgam üçin Arch Multilib goldawyny açyp bilersiňiz.
[multilib] Include = /etc/pacman.d/mirrorlist
13. Ondan soň, aşakdaky buýrugy berip, Arch Linux gurup başlaň.
# pacstrap /mnt base base-devel linux linux-firmware nano vim
Ulgam çeşmeleriňize we internet tizligine baglylykda gurnawçy 5 minutdan 20 minuta çenli dowam edip biler.
14. Gurmak tamamlanandan soň, aşakdaky buýrugy bermek bilen täze Arch Linux ulgamyňyz üçin fstab faýly dörediň.
# genfstab -U -p /mnt >> /mnt/etc/fstab
Netijede, aşakdaky buýrugy işledip fstab faýl mazmunyny barlaň.
# cat /mnt/etc/fstab
3-nji ädim: Arch Linux ulgamynyň konfigurasiýasy
15. Arch Linux-y hasam sazlamak üçin ulgam ýoluna /mnt girmeli we aşakdaky buýruklary bermek bilen ulgamyňyza host adyny goşmaly.
# arch-chroot /mnt # echo "archbox-tecmint" > /etc/hostname
16. Ondan soň ulgamyňyzy Dil düzüň. /Etc/locale.gen faýlyndan halaýan kodlaýyş dilleriňizi saýlaň we açyň, aşakdaky buýruklary işledip ýerli ýeriňizi düzüň.
# pacman -S nano # nano /etc/locale.gen
locale.gen faýlyň bölegi:
en_US.UTF-8 UTF-8 en_US ISO-8859-1
Ulgam diliňizi düzüň.
# locale-gen # echo LANG=en_US.UTF-8 > /etc/locale.conf # export LANG=en_US.UTF-8
17. Indiki ädim, wagt wagt zolagyňyzy (/ usr/share/zoneinfo/Continent/Main_city)/etc/ýerli wagt faýl ýoluna baglanyşyk baglap, ulgam wagt zolagyňyzy düzmekdir.
# ls /usr/share/zoneinfo/ # ln -s /usr/share/zoneinfo/Aisa/Kolkata /etc/localtime
Şeýle hem, UTC ulanmak üçin apparat sagadyny sazlamaly (apparat sagady adatça ýerli wagt bilen kesgitlenýär).
# hwclock --systohc --utc
18. Köp meşhur Linux paýlaýyşlary ýaly, Arch Linux dürli dünýä ýerleri we köp sanly ulgam arhitekturasy üçin repo aýnalary ulanýar. Adaty ammarlar deslapky görnüşde işledilýär, ýöne Multilib ammarlaryny işjeňleşdirmek isleseňiz, aşakdaky bölekde görkezilişi ýaly /etc/pacman.conf faýlyndan [multilib] görkezmelerini açmaly.
# nano /etc/pacman.conf
19. Yaourt Package Tool goldawyny işletmek isleseňiz (AUR paketlerini göçürip almak we gurmak üçin ulanylýar) /etc/pacman.conf faýlynyň aşagyna giriň we aşakdaky görkezmeleri goşuň.
[archlinuxfr] SigLevel = Never Server = http://repo.archlinux.fr/$arch
20. Ammar faýly redaktirlenenden soň, aşakdaky buýrugy işledip, maglumatlar bazasynyň aýnalaryny we paketlerini sinhronlaň we täzeläň.
# pacman -Syu
21. Ondan soň, kök hasaby üçin parol düzüň we aşakdaky buýruklary çykaryp, Arch gutusynda Sudo aýratynlyklary bolan täze ulanyjy dörediň. Şeýle hem, täze ulanyjyny ilkinji girişde paroly üýtgetmäge mejbur etmek üçin ulanyjy parolyny gutar.
# passwd # useradd -mg users -G wheel,storage,power -s /bin/bash your_new_user # passwd your_new_user # chage -d 0 your_new_user
22. Täze ulanyjy goşulandan soň, täze goşulan ulanyja kök artykmaçlyklaryny bermek üçin sudo paketini gurmaly we/etc/sudoers faýlyndan tigir topary setirini täzelemeli.
# pacman -S sudo # pacman -S vim # visudo
Bu setiri/etc/sudoers faýlyna goşuň:
%wheel ALL=(ALL) ALL
24. Iň soňky ädimde, Archyň täzeden başlandan soň açylmagy üçin Boot Loader-i guruň. Linux paýlamalary we Arch Linux üçin deslapky ýükleýji ýükleýji GRUB bukjasy bilen hem görkezilýär.
GRUB boot ýükleýjisini ilkinji gaty diskde UEFI maşynlaryna gurmak, şeýle hem Arch Linux-y tapmak we GRUB boot loader faýlyny düzmek üçin aşakdaky ekran suratlarynda görkezilişi ýaly aşakdaky buýruklary işlediň.
# pacman -S grub efibootmgr dosfstools os-prober mtools # mkdir /boot/EFI # mount /dev/sda1 /boot/EFI #Mount FAT32 EFI partition # grub-install --target=x86_64-efi --bootloader-id=grub_uefi --recheck
25. Netijede, aşakdaky buýrugy bermek bilen GRUB konfigurasiýa faýly dörediň.
# grub-mkconfig -o /boot/grub/grub.cfg
Gutlaýarys! Arch Linux indi gutyňyz üçin guruldy we düzüldi. Indi zerur iň soňky ädimler, daşky gurşawdan çykmak, bölümleri aýyrmak we aşakdaky buýruklary bermek arkaly ulgamy täzeden açmak.
# exit # umount -a # telinit 6
26. Gaýtadan açanyňyzdan soň, gurnama media şekilini aýyryň we ulgam aşakda görkezilişi ýaly göni GRUB menýusyna girer.
27. Ulgam Arch Linux-a girende, gurnama döwründe ulanyjy üçin düzülen şahsyýet maglumatlaryna giriň we aşakda görkezilişi ýaly ulanyjy hasabynyň parolyny üýtgediň.
28. Ulgam birikmesini ýitirersiňiz, sebäbi ulgamda hiç bir DHCP müşderisi işlemeýär. Bu meseläni ýeňip geçmek üçin DHCP müşderisini işe girizmek we işletmek üçin aşakdaky aýratynlygy kök aýratynlyklary bilen beriň.
Şeýle hem, tor interfeýsiniň ýokarydygyny ýa-da DHCP serweri tarapyndan bölünen IP adresiniň bardygyny we internet birikmesiniň garaşylyşy ýaly işleýändigini barlaň. Internet birikmesini barlamak üçin tötänleýin domeni görkeziň.
$ sudo systemctl start dhcpcd $ sudo systemctl enable dhcpcd # ip a # ping -c2 google.com
Häzirlikçe, Arch Linux ulgamy diňe Grafiki ulanyjy interfeýsi bolmazdan, Command-Line ulgamyny dolandyrmak üçin zerur esasy programma üpjünçilik paketlerini öz içine alýar.
Portokary göterijiligi, togalanýan goýberiş siklleri, çeşme paketleriniň düzülişi, gurnalan programma üpjünçiligine granuliki gözegçilik we gaýtadan işleýiş tizligi sebäpli Arch Linux köp tarapdan Gentoo Linux bilen meňzeýär, ýöne Gentoo çylşyrymly binagärlik dizaýnyna çykyp bilmeýär.
Şeýle-de bolsa, Linux başlaýanlar üçin Arch Linux ulgamyny dolandyrmak maslahat berilmeýär. Arch ýaly Linux ulgamyny işletmek isleýän Linux başlangyçlary, ilki bilen Manjaro Linux paýlanyşyny gurup, Arch Linux ýörelgelerini öwrenmeli.