Linux-da faýl görnüşlerini we ulgam wagtyny dolandyrmak üçin 5 peýdaly buýruk - 3-nji bölüm


Linux-y öwrenmek isleýänler üçin buýruk setirini ýa-da terminaly ulanmaga uýgunlaşmak gaty kyn bolup biler. Terminal, GUI programmalaryna garanyňda Linux ulgamyna has köp gözegçilik edýändigi sebäpli, terminalda buýruklary işletmäge öwrenişmeli. Şonuň üçin Linux-da dürli buýruklary ýatda saklamak üçin buýruklaryň dürli opsiýalar we argumentler bilen nähili ulanylýandygyna düşünmek üçin terminaly her gün ulanmaly.

Bu Linux Tricks seriýasynyň öňki bölümlerinden geçmegiňizi haýyş edýäris.

  1. Linux-da 5 gyzykly buýruk setiri we maslahatlar - 1-nji bölüm
  2. Täze doglan çagalar üçin 10 peýdaly buýruk usuly - 2-nji bölüm

Bu makalada terminaldaky faýllar we wagt bilen işlemek üçin 10 buýrugy ulanmagyň käbir maslahatlaryna we usullaryna serederis.

Linux-da faýl görnüşleri

Linux-da hemme zat faýl hasaplanýar, enjamlaryňyz, kataloglaryňyz we adaty faýllaryňyz hemmesi faýl hasaplanýar.

Linux ulgamynda dürli görnüşli faýllar bar:

  1. Buýruklary, resminamalary, aýdym-saz faýllaryny, filmleri, suratlary, arhiwleri we ş.m. öz içine alyp bilýän yzygiderli faýllar.
  2. Enjam faýllary: enjam enjamlaryňyza girmek üçin ulgam tarapyndan ulanylýar.

Enjam faýllarynyň gaty diskleri ýaly saklaýyş enjamlaryny görkezýän faýllary bloklaýan iki görnüşi bar, olar bloklarda maglumatlary okaýarlar we nyşan faýllary nyşanlary nyşan görnüşinde okaýarlar.

  1. Gaty baglanyşyklar we ýumşak baglanyşyklar: Linux faýl ulgamynyň islendik ýerinden faýllara girmek üçin ulanylýar.
  2. Turbalar we rozetkalar: dürli amallaryň biri-biri bilen aragatnaşyk saklamagyna mümkinçilik beriň.

Faýl görnüşini aşakdaky ýaly ulanyp, faýlyň görnüşini kesgitläp bilersiňiz. Aşakdaky skrinshot, dürli faýllaryň görnüşlerini kesgitlemek üçin faýl buýrugyny ulanmagyň dürli mysallaryny görkezýär.

[email  ~/Linux-Tricks $ dir
BACKUP				      master.zip
crossroads-stable.tar.gz	      num.txt
EDWARD-MAYA-2011-2012-NEW-REMIX.mp3   reggea.xspf
Linux-Security-Optimization-Book.gif  tmp-link

[email  ~/Linux-Tricks $ file BACKUP/
BACKUP/: directory 

[email  ~/Linux-Tricks $ file master.zip 
master.zip: Zip archive data, at least v1.0 to extract

[email  ~/Linux-Tricks $ file crossroads-stable.tar.gz
crossroads-stable.tar.gz: gzip compressed data, from Unix, last modified: Tue Apr  5 15:15:20 2011

[email mint ~/Linux-Tricks $ file Linux-Security-Optimization-Book.gif 
Linux-Security-Optimization-Book.gif: GIF image data, version 89a, 200 x 259

[email  ~/Linux-Tricks $ file EDWARD-MAYA-2011-2012-NEW-REMIX.mp3 
EDWARD-MAYA-2011-2012-NEW-REMIX.mp3: Audio file with ID3 version 2.3.0, contains: MPEG ADTS, layer III, v1, 192 kbps, 44.1 kHz, JntStereo

[email  ~/Linux-Tricks $ file /dev/sda1
/dev/sda1: block special 

[email  ~/Linux-Tricks $ file /dev/tty1
/dev/tty1: character special 

Faýlyň görnüşini kesgitlemegiň başga bir usuly, dir buýruklaryny ulanyp uzyn sanawy ýerine ýetirmekdir.

Faýlyň görnüşini kesgitlemek üçin ls -l ulanyp.

Faýl rugsatlaryny göreniňizde, birinji nyşan faýl görnüşini, beýleki tertipnamalar faýl rugsatlaryny görkezýär.

[email  ~/Linux-Tricks $ ls -l
total 6908
drwxr-xr-x 2 tecmint tecmint    4096 Sep  9 11:46 BACKUP
-rw-r--r-- 1 tecmint tecmint 1075620 Sep  9 11:47 crossroads-stable.tar.gz
-rwxr----- 1 tecmint tecmint 5916085 Sep  9 11:49 EDWARD-MAYA-2011-2012-NEW-REMIX.mp3
-rw-r--r-- 1 tecmint tecmint   42122 Sep  9 11:49 Linux-Security-Optimization-Book.gif
-rw-r--r-- 1 tecmint tecmint   17627 Sep  9 11:46 master.zip
-rw-r--r-- 1 tecmint tecmint       5 Sep  9 11:48 num.txt
-rw-r--r-- 1 tecmint tecmint       0 Sep  9 11:46 reggea.xspf
-rw-r--r-- 1 tecmint tecmint       5 Sep  9 11:47 tmp-link

Blok we nyşan faýllaryny kesgitlemek üçin ls -l ulanyň.

[email  ~/Linux-Tricks $ ls -l /dev/sda1
brw-rw---- 1 root disk 8, 1 Sep  9 10:53 /dev/sda1

[email  ~/Linux-Tricks $ ls -l /dev/tty1
crw-rw---- 1 root tty 4, 1 Sep  9 10:54 /dev/tty1

Faýlyň görnüşini kesgitlemek üçin dir -l ulanyp.

[email  ~/Linux-Tricks $ dir -l
total 6908
drwxr-xr-x 2 tecmint tecmint    4096 Sep  9 11:46 BACKUP
-rw-r--r-- 1 tecmint tecmint 1075620 Sep  9 11:47 crossroads-stable.tar.gz
-rwxr----- 1 tecmint tecmint 5916085 Sep  9 11:49 EDWARD-MAYA-2011-2012-NEW-REMIX.mp3
-rw-r--r-- 1 tecmint tecmint   42122 Sep  9 11:49 Linux-Security-Optimization-Book.gif
-rw-r--r-- 1 tecmint tecmint   17627 Sep  9 11:46 master.zip
-rw-r--r-- 1 tecmint tecmint       5 Sep  9 11:48 num.txt
-rw-r--r-- 1 tecmint tecmint       0 Sep  9 11:46 reggea.xspf
-rw-r--r-- 1 tecmint tecmint       5 Sep  9 11:47 tmp-link

Geljekde ls, wc buýruklaryny ulanyp, belli bir katalogda belli bir görnüşdäki faýllaryň sanyny sanamak boýunça maslahatlara serederis. Buýruklaryň arasyndaky aragatnaşyk atlandyrylan turbalar arkaly gazanylýar.

  1. grep - berlen nagşa ýa-da yzygiderli aňlatma boýunça gözlemek buýrugy.
  2. wc - setirleri, sözleri we nyşanlary sanamaga buýruk.

Linux-da adaty faýllar - nyşany bilen görkezilýär.

[email  ~/Linux-Tricks $ ls -l | grep ^- | wc -l
7

Linux-da kataloglar d nyşany bilen görkezilýär.

[email  ~/Linux-Tricks $ ls -l | grep ^d | wc -l
1

Linux-da simwoliki we gaty baglanyşyklar l nyşany bilen aňladylýar.

[email  ~/Linux-Tricks $ ls -l | grep ^l | wc -l
0

Linux-da blok we nyşan faýllary degişlilikde b we c nyşanlary bilen görkezilýär.

[email  ~/Linux-Tricks $ ls -l /dev | grep ^b | wc -l
37
[email  ~/Linux-Tricks $ ls -l /dev | grep ^c | wc -l
159

Indiki Linux ulgamynda faýl tapmak üçin ulanyp boljak käbir buýruklara serederis, bularyň arasynda tapmak, tapmak, näme we haýsy buýruklar bar.

Aşakdaky çykyşda, ulgamym üçin Samba serwer konfigurasiýasyny tapmaga synanyşýaryn.

[email  ~/Linux-Tricks $ locate samba.conf
/usr/lib/tmpfiles.d/samba.conf
/var/lib/dpkg/info/samba.conffiles

Linux-da tapyş buýrugyny nädip ulanmalydygyny öwrenmek üçin Linux-da 30-dan gowrak amaly mysal we tapyş buýrugynyň ulanylyşyny görkezýän indiki makalamyzy okap bilersiňiz.

  1. 35 Linux-da tapmak buýrugynyň mysallary

“Whatis” buýrugy köplenç buýruklary tapmak üçin ulanylýar we buýruk hakda maglumat berýänligi üçin ýörite, buýruk üçin konfigurasiýa faýllaryny we el bilen ýazgylary hem tapýar.

[email  ~/Linux-Tricks $ whatis bash
bash (1)             - GNU Bourne-Again SHell

[email  ~/Linux-Tricks $ whatis find
find (1)             - search for files in a directory hierarchy

[email  ~/Linux-Tricks $ whatis ls
ls (1)               - list directory contents

Haýsy buýruk faýl ulgamynda buýruklary tapmak üçin ulanylýar.

[email  ~/Linux-Tricks $ which mkdir
/bin/mkdir

[email  ~/Linux-Tricks $ which bash
/bin/bash

[email  ~/Linux-Tricks $ which find
/usr/bin/find

[email  ~/Linux-Tricks $ $ which ls
/bin/ls

Torlaýyn gurşawda işleýän wagtyňyz, Linux ulgamyňyzda dogry wagt saklamak gowy tejribe. Linux ulgamlarynda torda netijeli işlemek üçin dogry wagt talap edýän käbir hyzmatlar bar.

Enjamyňyzda wagt dolandyrmak üçin ulanyp boljak buýruklara serederis. Linux-da wagt iki ýol bilen dolandyrylýar: ulgam wagty we apparat wagty.

Ulgam wagty ulgam sagady, apparat wagty bolsa apparat sagady bilen dolandyrylýar.

Ulgam wagtyňyzy, senäňizi we wagt guşagyňyzy görmek üçin sene buýrugyny aşakdaky ýaly ulanyň.

[email  ~/Linux-Tricks $ date
Wed Sep  9 12:25:40 IST 2015

Sene wagtlaryny ýa-da senesini –set=“STRING” ulanyp aşakdaky ýaly düzüň.

[email  ~/Linux-Tricks $ sudo date -s "12:27:00"
Wed Sep  9 12:27:00 IST 2015

[email  ~/Linux-Tricks $ sudo date --set="12:27:00"
Wed Sep  9 12:27:00 IST 2015

Şeýle hem wagt we senäni aşakdaky ýaly kesgitläp bilersiňiz.

[email  ~/Linux-Tricks $ sudo date 090912302015
Wed Sep  9 12:30:00 IST 2015

Cal buýrugyny ulanyp, senenamadan häzirki senäni görmek.

[email  ~/Linux-Tricks $ cal
   September 2015     
Su Mo Tu We Th Fr Sa  
       1  2  3  4  5  
 6  7  8  9 10 11 12  
13 14 15 16 17 18 19  
20 21 22 23 24 25 26  
27 28 29 30      

Hwclock buýrugyny ulanyp, apparat sagadynyň wagtyny görüň.

[email  ~/Linux-Tricks $ sudo hwclock
Wednesday 09 September 2015 06:02:58 PM IST  -0.200081 seconds

Apparat sagadynyň wagtyny bellemek üçin hwclock –set –date=STRING ulanyň.

[email  ~/Linux-Tricks $ sudo hwclock --set --date="09/09/2015 12:33:00"

[email  ~/Linux-Tricks $ sudo hwclock
Wednesday 09 September 2015 12:33:11 PM IST  -0.891163 seconds

Ulgam wagty ýükleme wagtynda apparat sagady bilen kesgitlenýär we ulgam ýapylanda apparat wagty ulgam wagtyna täzeden düzülýär.

Şonuň üçin ulgam wagtyny we apparat wagtyny göreniňizde, ulgam wagtyny üýtgetmeseňiz birmeňzeşdir. CMOS batareýasy gowşak bolanda enjamyňyzyň wagty nädogry bolup biler.

Şeýle hem, enjam sagadynyň wagtyny aşakdaky ýaly ulanyp, ulgam wagtyňyzy düzüp bilersiňiz.

$ sudo hwclock --hctosys

Şeýle hem ulgam sagadynyň wagtyny aşakdaky ýaly ulanyp, apparat sagadynyň wagtyny bellemek bolýar.

$ sudo hwclock --systohc

Linux ulgamyňyzyň näçe wagt işleýändigini görmek üçin iş wagtynyň buýrugyny ulanyň.

[email  ~/Linux-Tricks $ uptime
12:36:27 up  1:43,  2 users,  load average: 1.39, 1.34, 1.45

[email  ~/Linux-Tricks $ uptime -p
up 1 hour, 43 minutes

[email  ~/Linux-Tricks $ uptime -s
2015-09-09 10:52:47

Gysgaça mazmun

Faýl görnüşlerine düşünmek Linux üçin başlaýanlar üçin oňat tejribe, hyzmatlary ygtybarly we netijeli dolandyrmak üçin serwerlerde wagt dolandyrmak hem möhümdir. Bu gollanmany peýdaly taparsyňyz diýip umyt edýärin. Goşmaça maglumatyňyz bar bolsa, teswir ýazmagy ýatdan çykarmaň. Tecmint-e birikdiriň.