Linux-da mysallar bilen peýdaly Useradd buýruklary
Linux-da “useradd” ýa-da “adduser” diýilýän iň meşhur buýrugy hemmämiz bilýäris. Linux ulgam dolandyryjysyndan käbir aýratyn häsiýetleri, çäklendirmeleri ýa-da düşündirişleri bilen Linux-da ulanyjy hasaplaryny döretmegi haýyş edilýän wagtlary bolýar.
[Şeýle hem halap bilersiňiz: Linux-daky ähli ulanyjylar üçin umumy bukjany nädip döretmeli]
Linux-da “useradd” buýrugy, Linux we beýleki Unix ýaly operasiýa ulgamlarynda ulanyjy hasaplaryny goşmak/döretmek üçin ulanylýan pes derejeli kömekçi. “Goşundy” useradd buýrugyna has meňzeýär, sebäbi oňa diňe simwoliki baglanyşyk bolýar.
Käbir Linux paýlamalarynda useradd buýrugy birneme üýtgeşik wersiýa bilen gelip biler. Linux-da täze ulanyjy hasaplaryny döretmek baradaky görkezmelerimizi ulanmazdan ozal resminamalaryňyzy okamagyňyzy maslahat berýärin.
Linux terminalynda “useradd” buýrugyny işledenimizde, aşakdaky möhüm zatlary ýerine ýetirýär:
- Täze döredilen ulanyjy hasaplary üçin/etc/passwd,/etc/shadow,/etc/group we/etc/gshadow faýllaryny redaktirleýär.
- Täze ulanyjy üçin öý katalogyny döredýär we köpeldýär.
- Öý katalogyna rugsatlary we eýeçilikleri düzýär.
Useradd buýrugynyň esasy sintaksisi:
# useradd [options] username
Bu makalada Linux-daky amaly mysallary bilen iň köp ulanylýan 15 useradd buýrugyny size görkezeris. Bölümi “Basic” -den buýrugyň ulanylyşyna çenli iki bölege böldük.
- I bölüm: 10 mysal bilen esasy Useradd buýruklary
- II bölüm: 5 mysal bilen Useradd buýruklaryny öňe sürüň
1. Linux-da täze ulanyjy nädip goşmaly
Täze ulanyjy goşmak/döretmek üçin, ulanyjy ady bilen useradd ýa-da ulanyjy buýrugyny ýerine ýetirmeli. “Ulanyjy ady” ulanyjynyň ulgama giriş ady bolup, ulgama girmek üçin ulanyjy tarapyndan ulanylýar.
Diňe bir ulanyjy goşup bolýar we ulanyjy ady özboluşly bolmaly (ulgamda eýýäm bar bolan beýleki ulanyjy atlaryndan tapawutly).
Mysal üçin, “tecmint” atly täze ulanyjy goşmak üçin aşakdaky buýrugy ulanyň.
useradd tecmint
Linux-da gulplanan ýagdaýda döredilen useradd buýrugy bilen täze ulanyjy goşanymyzda we şol ulanyjy hasabynyň gulpuny açmak üçin passwd buýrugy bilen şol hasap üçin parol bellemeli.
passwd tecmint Changing password for user tecmint. New UNIX password: Retype new UNIX password: passwd: all authentication tokens updated successfully.
Täze ulanyjy döredilenden soň, giriş awtomatiki usulda/etc/passwd faýlyna goşulýar. Faýl ulanyjynyň maglumatlaryny saklamak üçin ulanylýar we ýazgy bolmaly.
tecmint:x:1000:1000:tecmint:/home/tecmint:/bin/bash
Aboveokardaky ýazgyda içegäniň bölünen ýedi meýdany bar, her meýdanyň öz manysy bar. Geliň, bu meýdanlaryň nämedigini göreliň:
- Ulanyjy ady: Ulgama girmek üçin ulanylýan ulanyjy giriş ady. Uzynlygy 1 bilen 32 simwoldan ybarat bolmaly.
- Parol: Şifrlenen formatda/etc/shadow faýlynda saklanýan ulanyjy paroly (ýa-da x nyşan).
- Ulanyjy ID (UID): Her ulanyjynyň Ulanyjy şahsyýet belgisi (UID) bolmaly. Düzgüne görä, UID 0 kök ulanyjy üçin, UID-iň 1-99 aralygyndaky beýleki kesgitlenen hasaplar üçin saklanýar. Mundan başga-da UID-iň 100-999 aralygy ulgam hasaplary we toparlary üçin saklanýar.
- Topar ID (GID):/etc/topar faýlynda saklanýan esasy topar ID (GID) Topar kesgitleýiş belgisi.
- Ulanyjy barada maglumat: Bu meýdan islege bagly we ulanyjy hakda goşmaça maglumatlary kesgitlemäge mümkinçilik berýär. Mysal üçin, ulanyjynyň doly ady. Bu meýdan barmak buýrugy bilen doldurylýar.
- Öý katalogy: Ulanyjynyň öý katalogynyň mutlak ýeri.
- Gabyk: Ulanyjynyň gabygynyň mutlak ýeri, ýagny/bin/bash.
2. Dürli öý katalogy bolan ulanyjy dörediň
Dymmaklyk boýunça useradd buýrugy, ulanyjy ady bilen/home katalogynyň aşagynda ulanyjynyň öý katalogyny döredýär. Şeýlelikde, mysal üçin, ulanyjy üçin “tecmint” “/ home/tecmint” -iň adaty öý katalogyndan ýokarda gördük.
Şeýle-de bolsa, bu hereket, täze öý katalogynyň ýerleşýän ýeri (ýagny/maglumatlar/taslamalar) bilen birlikde -d opsiýasyny ulanyp üýtgedilip bilner. Mysal üçin, aşakdaky buýruk ulanyjyny öý katalogy/maglumat/taslamalar bilen anuşa döreder.
useradd -d /data/projects anusha passwd anusha
Ulanyjynyň öý bukjasyny we ulanyjy ID, topar ID, gabyk we teswirler ýaly beýleki ulanyjy bilen baglanyşykly maglumatlary görüp bilersiňiz.
cat /etc/passwd | grep anusha anusha:x:1001:1001::/data/projects:/bin/bash
3. Userörite ulanyjy şahsyýetnamasy bolan Ulanyjy dörediň
Linux-da her ulanyjynyň öz UID (üýtgeşik kesgitleýiş belgisi) bar. Düzgüne görä, her gezek Linux-da täze ulanyjy hasaby döredenimizde, ulanyjy 500, 501, 502 we ş.m. belleýär…
Emma, “-u” opsiýasy bilen ulanyjy ulanyjylary döredip bileris. Mysal üçin, aşakdaky buýruk ulanyjy “1002” bilen ulanyjy “navin” döreder.
useradd -u 1002 navin
Indi, ulanyjynyň aşakdaky buýrugy ulanyp kesgitlenen ulanyjy (1002) bilen döredilendigini barlalyň.
cat /etc/passwd | grep navin navin:x:1002:1002::/home/navin:/bin/bash
ÜNS BERI user: Ulanyjy ID-iň bahasynyň ulgamda eýýäm döredilen beýleki ulanyjylardan üýtgeşik bolmalydygyna göz ýetiriň.
4. Groupörite topar belgisi bolan Ulanyjy dörediň
Şonuň ýaly-da, her ulanyjynyň öz GID-i (Topar kesgitleýjisi) bar. Aýratyn topar ID-leri we -g opsiýasy bilen ulanyjylary döredip bileris.
Ine, bu mysalda, -u we -g opsiýalarynyň kömegi bilen bir wagtyň özünde belli bir UID we GID bilen ulanyjy tarunika goşarys.
useradd -u 1005 -g tecmint tarunika
Indi, bellenen ulanyjy idini we topar idini '/ etc/passwd' faýlynda görüň.
cat /etc/passwd | grep tarunika tarunika:x:1005:1000::/home/tarunika:/bin/bash
Ulanyjynyň GID-i barlamak üçin id buýrugyny ulanyň:
id -gn tarunika
5. Birnäçe topara ulanyjy goşuň
“-G” opsiýasy ulanyjyny goşmaça toparlara goşmak üçin ulanylýar. Her toparyň ady, aralyk ýerleri bolmazdan, yzygiderli bölünýär.
Ine, bu mysalda, ulanyjylary, webadmin we dörediji ýaly birnäçe topara “tekmint” goşýarys.
groupadd admins groupadd webadmin groupadd developers usermod -a -G admins,webadmin,developers tecmint useradd -G admins,webadmin,developers paddy
Ondan soň, id buýrugy bilen ulanyja birnäçe toparyň bellenendigini barlaň.
id tecmint uid=1000(tecmint) gid=1000(tecmint) groups=1000(tecmint),1007(admins),1008(webadmin),1009(developers) context=root:system_r:unconfined_t:SystemLow-SystemHigh
[Şeýle hem halap bilersiňiz: Linux-da bir topardan nädip ulanyjy goşmaly ýa-da aýyrmaly]
6. Öý katalogy bolmazdan ulanyjy goşuň
Käbir ýagdaýlarda, käbir howpsuzlyk sebäpleri sebäpli ulanyjy üçin öý kataloglaryny bellemek islemeýäris. Şeýle ýagdaýda, ulanyjy ýaňy başlanan ulgama gireninde, onuň baş katalogy kök bolar. Şeýle ulanyjy su buýrugyny ulananda, giriş bukjasy öňki ulanyjynyň öý katalogy bolar.
Öý kataloglary bolmazdan ulanyjylary döretmek üçin “-M” ulanylýar. Mysal üçin, aşakdaky buýruk öý katalogy bolmazdan ulanyjyny “şilpi” döreder.
useradd -M shilpi
Indi, ulanyjynyň ls buýrugyny ulanyp, öý katalogy bolmazdan döredilendigini barlalyň.
ls -l /home/shilpi ls: cannot access /home/shilpi: No such file or directory
7. Hasabyň gutarýan senesi bilen ulanyjy dörediň
Düzgüne görä, “useradd” buýrugy bilen ulanyjynyň hasabyny goşsak, ulanyjy hasaby hiç haçan gutarmaýar, ýagny olaryň möhleti 0 bolýar (hiç haçan gutarmaýar).
Şeýle-de bolsa, senäni YYYY-MM-DD formatda kesgitleýän “-e” opsiýasyny ulanyp, möhletini kesgitläp bileris. Bu belli bir wagt üçin wagtlaýyn hasaplary döretmek üçin peýdalydyr.
[Şeýle hem halamagyňyz mümkin: Linux-da ulanyjy parolynyň möhletini we garramagyny nädip dolandyrmaly]
Ine, bu mysalda hasaby gutarýan senesi bilen, ýagny 2021-nji ýylyň 27-nji awgustynda YYYY-MM-DD görnüşinde ulanyjy “aparna” döredýäris.
useradd -e 2021-08-27 aparna
Ondan soň, hasabyň gutarýan senesini kesgitläniňizden soň, ulanyjy üçin aparna buýrugy bilen hasabyň we parolyň ýaşyny barlaň.
chage -l aparna Last password change : Jun 25, 2021 Password expires : never Password inactive : never Account expires : Aug 27, 2021 Minimum number of days between password change : 0 Maximum number of days between password change : 99999 Number of days of warning before password expires : 7
8. Parolyň gutarýan senesi bilen ulanyjy dörediň
-F argumenti, parol gutarandan soňky günleriň sanyny kesgitlemek üçin ulanylýar. Parolyň möhleti gutaran badyna ulanyjy hasaby 0 däl. Düzgüne görä, -1-e düzülen parolyň möhleti hiç haçan gutarmaýar.
Ine, bu mysalda, -e we -f opsiýalaryny ulanyp, ulanyjynyň mansi -de 45 günüň dowamynda hasap parolynyň möhletini belläris.
useradd -e 2014-04-27 -f 45 mansi
9. omörite teswirler bilen ulanyjy goşuň
-C opsiýasy/etc/passwd faýlyna ulanyjynyň doly ady, telefon belgisi we ş.m. ýaly aýratyn düşündirişleri goşmaga mümkinçilik berýär. Teswir, boş ýer bolmazdan bir setir hökmünde goşup bolýar.
Mysal üçin, aşakdaky buýruk ulanyja “mansi” goşar we ulanyjynyň doly adyny Manis Khurana teswir meýdanyna goşar.
useradd -c "Manis Khurana" mansi
Teswirleriňizi/etc/passwd faýlynda teswirler bölüminde görüp bilersiňiz.
tail -1 /etc/passwd mansi:x:1010:1013:Manis Khurana:/home/mansi:/bin/sh
10. Linux-da ulanyjy giriş gabygyny dörediň
Käwagt, giriş gabygy bilen hiç hili baglanyşygy bolmadyk ulanyjylary goşýarys ýa-da ulanyjylarymyza dürli gabyklary bellemegi talap edýäris. “-S” opsiýasy bilen her ulanyja dürli giriş gabyklaryny belläp bileris.
Ine, bu mysalda, ulanyjy gabygy bolmazdan, “/ sbin/nologin” gabygyny ulanmazdan “tecmint” goşar.
useradd -s /sbin/nologin tecmint
Berlen gabygy ulanyja/etc/passwd faýlynda barlap bilersiňiz.
tail -1 /etc/passwd tecmint:x:1011:1014::/home/tecmint:/sbin/nologin
11. Homeörite öý katalogy, deslapky gabyk we ýörite düşündirişli ulanyjy goşuň
Aşakdaky buýruk, öý katalogy/var/www/tecmint, default shell/bin/bash ulanyjyny ravi döreder we ulanyjy hakda goşmaça maglumat goşar.
useradd -m -d /var/www/ravi -s /bin/bash -c "TecMint Owner" -U ravi
Aboveokardaky buýrukda -m -d opsiýasy belli bir öý katalogy bilen ulanyjy döredýär we -s opsiýasy ulanyjynyň deslapky gabygyny, ýagny/bin/bash düzýär. -C opsiýasy ulanyjy hakda goşmaça maglumat goşýar we -U argumenti ulanyjy bilen birmeňzeş at döredýär/goşýar.
12. Öý katalogy, Custom Shell, Custom Comment we UID/GID bilen ulanyjy goşuň
Buýruk ýokardakylara gaty meňzeýär, ýöne bu ýerde gabygy “/ bin/zsh” diýip kesgitleýäris we ulanyja “tarunika” üçin adaty UID we GID kesgitleýäris. Bu ýerde -u täze ulanyjynyň UID-i kesgitleýär (ýagny 100), -g bolsa GID-i kesgitleýär (ýagny 1000).
useradd -m -d /var/www/tarunika -s /bin/zsh -c "TecMint Technical Writer" -u 1000 -g 100 tarunika
13. Öý katalogy, gabyk ýok, ýörite düşündiriş we ulanyjy şahsyýeti bolan ulanyjy goşuň
Aşakdaky buýruk ýokardaky iki buýruga gaty meňzeýär, ýeke-täk tapawut, giriş gabygyny adaty ulanyjy ID-si (ýagny 1019) bilen awişek ulanyjysyna öçürmekdir.
Bu ýerde -s opsiýasy deslapky gabyk/bin/bash goşýar, ýöne bu ýagdaýda/usr/sbin/nologin -e giriş girizýäris. Diýmek, ulanyjy “awişek” ulgama girip bilmez.
useradd -m -d /var/www/avishek -s /usr/sbin/nologin -c "TecMint Sr. Technical Writer" -u 1019 avishek
14. Öý katalogy, gabyk, adaty başarnyk/düşündiriş we ulanyjy şahsyýeti bilen ulanyjy goşuň
Bu buýrukdaky ýeke-täk üýtgeşiklik, adaty bir/etc/skel däl-de, adaty skelet katalogyny, ýagny /etc/custom.skell bellemek üçin -k opsiýasyny ulandyk. Mundan başga-da, “navin” ulanyjysyna dürli gabygy kesgitlemek üçin “-s” opsiýasyny ulandyk, ýagny/bin/tcsh.
useradd -m -d /var/www/navin -k /etc/custom.skell -s /bin/tcsh -c "No Active Member of TecMint" -u 1027 navin
15. Öý katalogy, gabyk ýok, topar ýok we aýratyn düşündirişsiz ulanyjy goşuň
Aşakdaky buýruk ýokarda düşündirilen beýleki buýruklardan gaty tapawutlanýar. Bu ýerde ulanyjynyň öý bukjasyz ulanyjy döretmek üçin -M opsiýasyny ulandyk we ulgamda diňe ulanyjy adyny (topar bolmazdan) döretmegi aýdýan -N argumenti ulanylýar. -R argumenti ulgam ulanyjysyny döretmek üçin.
useradd -M -N -r -s /bin/false -c "Disabled TecMint Member" clayton
Useradd hakda has giňişleýin maglumat we opsiýalar üçin elýeterli opsiýalary görmek üçin terminalda useradd buýrugyny işlediň.
# useradd
[Şeýle hem halap bilersiňiz: Linux-da peýdaly Usermod buýruk mysallary]